چگونه باعث رشد بیشتر کودک کنجکاو خود شویم

همه ما به خوبی میدانیم که کودکان کنجکاو هستند، در حقیقت آنها با این کنجکاوی است که به شناخت کامل از پیرامون خود می رسند، ضمن این که کودکان کنجکاو در آینده آدم های موفق تری هستند و از نظر تحصیلات یا شغلی نیز می توانند از سایرین جلوتر حرکت کنند. در این مقاله قصد داریم شما را با روش هایی برای رشد کنجکاوی کودکان آشنا کنیم. این که چگونه می توان این حس را در کودک تقویت کرده و آن را در راه درست از آن بهره برد.

سوال کردن راهی برای ارضای کنجکاوی کودکان

اگر در خانه کودک خردسال داشته باشید می دانید که سوال کردن کودکان تمامی ندارد، آنها از زمانی که از خواب بر میخیزند در حال سوال کردن هستند تا زمانی که شب به خواب می روند، بسیاری از والدین از این حد سوال پرسیدن کودکان خسته می شوند و گاهی آنقدر کلافه می شوند که کودک را از خود می رانند، اما باید بدانید که این تنها راه کودک برای رسیدن به سوالاتی است که در ذهن خود با آنها درگیر است. بسیاری افراد به این کودکان برچسب فضول یا پرحرف می دهند، اما در حقیقت باید گفت این کودکان کنجکاو هستند و این نشانه ای از هوش بالای آنها است.

آغاز کنجکاوی کودکان و هدف آنها از این کنجکاوی

می توان گفت که کنجکاوی یک حس ذاتی است و همه انسان ها با این حس غریزی متولد می شوند، در حقیقت اگر این احساس کنجکاوی وجود نداشته باشد انسان هیچ شناختی نسبت به پیرامون خود نخواهد داشت. این حس از اوایل کودکی آغاز می شود و به مرور  افزایش پیدا می کند، در واقع هدف از این کنجکاوی برای کودک جست و جوی یک پدیده جدید یا یافتن آگاهی کافی از ناشناخته های ذهن او است.

والدین باید بدانند که تقویت کردن و هدایت درست کنجکاوی کودکان می تواند باعث موفقیت و خوشبختی آنها در آینده باشد. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که کنجکاوی کودکان به معنای بی ادبی یا گستاخی  آنها برای انجام هر عمل یا واکنشی نیست. بلکه باید حد و مرزی برای میزان کنجکاوی کودکان وجود داشته باشد. کودک نباید اجازه دست زدن به هرچیزی را داشته باشد، یا اجازه داشته باشد که در هر مکان و موقعیتی به دنبال کنجکاوی های خود باشد. بهتر است قوانینی برای کودک در نظر گرفته شود و به او آموخت که برای رسیدن به اهدافش حتما زیر نظر والدین کارهایش را انجام دهد.

کنجکاوی کودکان از سن سه ماهگی آغاز می شود، آنها سعی می کنند هر چیزی که در شعاع یک متری شان قرار دارد به دست گرفته و با به دهان بردن آن بفهمند که ماهیت آن شی چیست. با بالاتر رفتن سن کودکان تا حدود ۱ سالگی آنها علاقه دارند که قلمرو کنجکاوی خود را گسترش دهند به همین دلیل دنبال مکان های جدیدتری برای کنجکاوی کردن می گردند. از سن ۲ سالگی به بعد کودک سعی می کند دور از چشم پدر و مادر به کنجکاوی ها ادامه دهد. بنابراین باید سعی کرد با روش های درست تربیتی به این احساس کنجکاوی کودک احترام گذاشته و حس کنجکاوی او را در راه درست تقویت کنیم.

روش های تقویت حس کنجکاوی در کودکان

همانطور که گفتیم کنجکاوی در کودکان به معنای آموختن است،  بنابراین کودک کنجکاو کودکی است که به یادگیری بسیار علاقمند است، پس خانواده می توانند با رشد و هدایت این احساس زمینه موفقیت فرزند خود را فراهم آورند.  ارتباط مناسب کودک و محیط و شناخت دقیق او از آنچه پیرامونش می گذرد بستگی به چگونگی حس کنجکاوی او دارد. اما در نظر داشته باشید که کنجکاوی کودکان باید کنترل شده باشد و به سمت درست هدایت شود. گاهی برخوردهای نامناسب با کودک کنجکاو باعث می شود که حس کنجکاوی او سرکوب شده و به سمت خاموش پیش برود.

تا می توانید صبور باشید

مهمترین نکته این است که در مقابل کنجکاوی کودک صبور باشید. بهتر است با حوصله و دقت به سوالات کودک پاسخ دهید. کودک هرچه بزرگتر می شود سوالات بیشتری در ذهن او ایجاد می شود، بنابراین ممکن است که از شما سوالات مختلفی در طول روز بپرسد، باید توجه داشته باشید که این سوال پرسیدن بخشی از مرحله رشد کودک است  پس سعی کنید با صبوری به سوالات او پاسخ دهید، نحوه پاسخ دادن شما به سوالات باعث می شود که حس کنجکاوی کودک تقویت شود، کودک باید این احساس را داشته باشد که هر زمانی که سوالی داشته باشد می تواند روی جواب دادن شما حساب کند.

به این مرحله از رشد کودک خود احترام بگذارید

گفتیم که کنجکاوی بخش مهمی از پروسه رشد در کودک است، پس اجازه دهید که کودک شما به خوبی این مرحله از رشد ذهنی خود را پشت سر بگذارد. به او کمک کنید که زیر نظر شما این مرحله را طی کند، اجازه دهید که راجع به دنیای اطرافش اطلاعات کسب کرده و آگاهی خود را پرورش دهد.

قوانین سخت برای او در نظر نگیرید

یکی از راه هایی که باعث می شود حس کنجکاوی فرزندتان تقویت شود، این است که انعطاف پذیر باشید، مدام بر سر کودک فریاد نکشید که این کار را نکن، آن کار را بکن، به این وسیله دست نزن و … بهتر است نظم افراطی ایجاد نکنید. گاهی نیاز است که با امن کردن محیط اجازه دهید که کودک کنجکاوی خود را اغنا کند. باید چشم روی برخی بی نظمی ها بست و قوانین انعطاف پذیر برای نظم و ترتیب خانه وضع کنید.

کنجکاوی کودک را کنترل کنید

اگرچه کنجکاوی باعث می شود که مغز کودک رشد قابل توجهی داشته باشد، اما بهتر است کنجکاوی او را کنترل کنید. برای کنجکاوی کردن او حد و مرز بگذارید. قبلا هم اشاره کردیم که کنجکاوی با فضولی کردن، گستاخی کردن و یا شیطنت های آزار دهنده فرق می کند، بنابراین می توان گفت که از همان ابتدا کودک باید حد و حدود کنجکاوی های خود را بداند.

اسباب بازی های درستی را انتخاب کنید

سعی کنید برای کودک خود اسباب بازی هایی را انتخاب کنید که کودک بتواند با خلاقیت و میل خود آن ها را بسازد. به طور مثال خانه سازی یا لگو یکی از بهترین انتخاب ها برای کودکان است، کودک می تواند بارها و بارها آن را تغییر دهد. این مدل اسباب بازی ها هم خلاقیت کودک را تقویت می کنند و هم باعث رشد حس کنجکاوی در کودک می شوند.

اطلاعات مفید به کودک بدهید

یکی از راه هایی که می توانید برای تقویت کودک خود از آن استفاده کنید این است که در مورد وقایع پیرامون او برایش توضیح دهید و اطلاعات مناسبی در این زمینه در اختیار کودک قرار دهید. هرچه کودک اطلاعات بیشتری دریافت کند برای دانستن کنجکاوتر می شود.

یک کودک کتابخوان داشته باشید

بهترین راه کشف دنیاهای جدید مطالعه است، سعی کنید از همان دوران کودکی کتابخوانی را به کودک بیاموزید. با کتاب خواندن برای کودک او را با فواید کتابخوانی آشنا کنید. مطمئن باشید که خرید کتاب نوعی سرمایه گذاری برای آینده کودک خواهد بود.

بگذارید کودک همه چیز را امتحان کند

سعی کنید محیط را ایمن سازی کرده و شرایط را برای کنجکاوی کردن بدون خطر برای کودک مهیا سازید. اجازه دهید او دنیای اطرافش را خودش کشف کند. شرایط باید به گونه ای باشد که کودک بتواند هرچیزی که برایش عجیب و ابهام آمیز است امتحان کرده و کشف کند.

طبیعت گردی را فراموش نکنید

طبیعت بهترین منبع برای تقویت حس کنجکاوی کودک است، بهتر است با طبیعت گردی کودک را با وقایع طبیعی و آنچه در محیط زیست می بیند آشنا کنید. هیچ چیز به اندازه لمس طبیعت برای کودک خوشایند نیست، دیدن حیوانات، گیاهان، آب، کوه و … حس کنجکاوی کودک را واقعا تحریک می کند.

لازم نیست همیشه منظم باشید

گاهی لازم است که بر خلاف قوانین و مقررات عمل کنید. نظم و دیسیپلین زیاد حس کنجکاوی کودک را از بین می برد و خلاقیت  او را کاهش می دهد. گاهی نیاز است که برخی قوانین زندگی را نادیده گرفت.

روش صحیح پاسخگویی به سوالات کودک را بیاموزید

اگر میخواهید کودک کنجکاوی داشته باشید بهتر است برای سوالات او پاسخ های حاضر و آماده نداشته باشید، سعی کنید با طرح پرسش های تکمیلی به او کمک کنید که خودش به پاسخ صحیح برسد. مثلا می توانید از پرسش هایی مثل” تو چی فکر میکنی؟”، ” نظر تو چیه؟” ، “راه حلی داری؟” و … استفاده کنید تا او را در یافتن پاسخ درست کنجکاوتر کنید.

جمع بندی نهایی

سعی کنید با عکس العمل های منفی حس کنجکاوی کودک خود را سرکوب نکنید، شاید این مهمترین مسئولیتی است که به عنوان والدین بر عهده دارید. بازی کردن، کتاب خواندن، طبیعت گردی، طرح پرسش های صحیح از جمله مواردی است که می تواند به شما کمک کند کودک کنجکاوی تربیت کنید. نکته مهم و قابل توجه این است که حس کنجکاوی کودک خود را در مسیر درست هدایت کرده و به آن سمت و سو ببخشید، در غیر اینصورت یا ممکن است حس کنجکاوی کودک خاموش شود و یا کودک شما به جای کنجکاوی های مثبت به فضولی و گستاخی متهم خواهد شد.

برای مطالعه مقاله های بیشتر درباره دانش آموزان به مجله مدرسانه مراجعه کنید