ایجاد عادت مثبت در دانش آموزان

عادات کوچکی که به طور منظم تکرار می شوند می توانند به دانش آموزان کمک کنند تا نقاط قوت شخصیتی تأثیرگذاری چون صبر، قدردانی و مهربانی را پرورش دهند. همان طور که عادت های بد به مرور می توانند آسیب زننده باشند و تغییر آنها در درازمدت سخت و تقریبا غیر ممکن می شود، عادت های مثبت می توانند عامل رشد و رفاه دانش آموزان باشند. این رفتارهاعموما عاداتی هستند که نقاط قوت شخصیت آنها را می سازد، مانند صبر، قدردانی و خدمت به دیگران.

بسیاری از رفتارهای ما در بزرگسالی به عادات ما در کودکی و نوجوانی باز می گردد. بنابراین بسیار مهم است که هر گودک و نوجوانی، قبل از فارغ‌التحصیلی از دبستان، دبیرستان، یا دبیرستان عادت های مثبتی را آموخته و مدام تمرین کند  تا به یک رفتار همیشگی در او تبدیل شوند.

اهمیت آموزش و تمرین عادات مثبت در دانش آموزان

عادات مثبت به دانش‌آموزان کمک می‌ کند تا به «اهداف شخصیتی» که برای خود تعیین کرده‌ اند، دست یابند. مثلا این که تلاش کنند فردی با صداقت باشند یا کسی که تلاش می ‌کند تا برای دیگران مهربان و مفید باشد. تصور اینکه هر دانش آموزی بدون ایجاد طیف وسیعی از عادات مثبت تبدیل به بهترین خود ممکن شود تقریبا غیر ممکن است. پس اگر برای آینده نسلی مسئولیت پذیر، مهربان، صادق، صبور و سایر اخلاق های پسندیده هستیم باید از امروز این عادات را در کودکان پرورش دهیم.

مهمترین دلایل اهمیت یادگیری و تمرین عادت های مثبت  که منجر به مهارت های سازنده و سبک زندگی معنادار و مفید در آینده می شوند را می توان به این شکل تعریف کرد :

شخصیت شما مجموعه ای عادت های شماست!

تحقیقات نشان می دهد که تقریبا ۴۰ تا ۵۰ درصد همه اقداماتی که در طول روز انجام می دهیم ناشی از عادت های ما است. عادات خواب، غذا خوردن، سبک زندگی، عاداتی چون نظم، احساس مسئولیت و … همگی ناشی از حرکاتی است که ما طی سال ها به شکل عادت انجام داده ایم. پس زندگی ما بر پایه عادت هایی که طی سال ها شکل گرفته و تقویت شده اند بنا می شود.

وظیفه یک معلم در کنار آموزش علوم پرورش شخصیت یک دانش آموز است. پس انتظار می رود که در مدرسه در مورد عادت ها و اهمیت آنها در شکل گیری شخصیت افراد در بزرگسالی با دانش آموزان صحبت شود. همچنین به فراخور سن و سال افراد در هر دوره آموزشی، عادت های مثبت و سازنده به آنها آموخته شده و بر تکرار و تمرین آنها تأکید و نظارت شود.

چگونه عادت ها را شکل دهیم

تقریبا همه ما در طول دوران تحصیل خود با قوانین مختلفی در علومی چون ریاضی، فیزیک، شیمی و … آشنا می شویم اما هیچ برنامه درسی برای شکل گیری عادت ها به ما آموزش داده نمی شود. این مسئله ای است که باید مورد بررسی و توجه قرار گیرد.

یک عادت چه خوب و چه بد مکانیسم یکسانی برای تبدیل شدن به یک فعالیت روزمره دارا است. مثلا خوردن شیرینی جات یک عادت مضر و بررسی انجام تکالیف قبل از ارائه آنها به معلم یک عادت مثبت است. بیایید به ایجاد یک حلقه عادت مضر نگاهی بی اندازیم.

دانش آموزانی هستند که عادت دارند در راه مدرسه فست فود بخورند، خوردن خوراکی های چرب، شور، فرآوری شده و غیر بهداشتی در مسیر مدرسه تا خانه امری است که سریعا در این افراد به یک عادت تبدیل می شود. عادتی که سلامتی آنها را نشانه رفته و به مرور باعث ایجاد عواملی چون چاقی، بیماری هایی چون کلسترول، فشار خون، بیماری های گوارشی و … می شود.

شکل گیری یک عادت مثبت نیز به همین شکل خواهد بود: هر روز وقتی دانش‌آموزی از مدرسه به خانه می‌آید، درس ها مرور کرده و به انجام تکالیف همان روز مشغول می شود. برنامه ریزی برای انجام تکالیف به این شکل می تواند منجر به عادت خوب نظم و انضباط شخصی در انجام کارها و برنامه ریزی برای آنها شود.

مهمترین مسئله در مورد عادت ها این است که ما به مرور تبدیل به آن چیزی می شویم که به انجام آن عادت کرده ایم.

نشانه های پایدار، کلید شکل گیری یک عادت مثبت هستند.

نشانه ها و پاداش ها می توانند به شکل گیری بهتری عادات مثبت کمک کنند. به طور مثال برای انجام یک کار مشخص باید پاداش مشخصی در نظر گرفت. مثلا دانش آموزی که قصد دارد بلافاصله بعد از انجام تکالیفش سراغ بازی کامپیوتری برود. کلید ایجاد این عادت یا روال جدید این است که دانش آموز هر روز این فعالیت را تکرار کند یعنی خود را موظف سازد که هر روز بعد از انجام تکالیفش بازی کند.

موارد دیگر مثلا خواب بعد از مسواک، نوشیدن شیر قبل از ورزش و … است. شما می توانید به این ترتیب بسیاری از عادات از جمله مطالعه، مرور درس ها، مسواک زدن، نوشیدن شیر، ورزش و … را برای خود به یک اقدام منظم روزانه

چهار “میان بر عادت” که کاربردی هستند را بیاموزید

J. Scott اخیراً کتابی با عنوان Habit Stacking نوشته است. ایده این کتاب آن است که ما باید یک عادت سخت تر را به یک عادت ساده تر پیوند دهیم. برای مثال، تشویق دانش‌آموزان به انجام کارهایشان (عادت سخت‌ تر) در حین گوش دادن به موسیقی (عادت ساده ‌تر).

میان بر دوم استفاده از قدرت تعهد است. واقعیت این است که برای همه ما پیش آمده است وعده ‌ای را که به خودمان داده‌ ایم زیر پا گذاشته باشیم به همین دلیل است که ممکن است لازم باشد برنامه عادت خود را با کسی که ما را مسئول انجام یک عمل می داند، مانند دوست، والدین یا معلم در میان بگذاریم. تعهد دادن به کسی که می شناسیم و به او اعتماد داریم، اغلب انگیزه ای است که برای ایجاد یک عادت مثبت به آن نیاز داریم.

میان برسوم، کشف تمایل خودمان به انجام عادت ها است. ایده اصلی این میان بر که توسط نویسنده “گرچن روبین” ابداع شده است این است که هر یک از ما باید درک دقیق تری از آنچه به انتظارات داخلی و خارجی پاسخ می دهیم داشته باشیم. در حالی که برخی از افراد کاملاً به مسئولیت پذیری در قبال عادت ها پایبند هستند، افراد برای انجام عادت های خود نیاز به انگیزه و پاداش دارند.

در نهایت، وقتی نوبت به شکل گیری عادت می رسد، هر دانش آموزی باید در مورد قدرت جملات تاکیدی مثبت بیاموزد. جایگزین کردن جملات ذهنی منفی با جملات ذهنی مثبت یک «میان بر عادت» است که به سادگی کار می کند. به عنوان مثال، دانش‌آموزان می‌توانند این عادت ذهنی مثبت را ایجاد کنند که با خود تکرار کنند: “من این مسئله را انجام می دهم… من می توانم این کار را انجام دهم.”

تعیین اهداف و اراده محض کافی نیست

باید به این نکته توجه داشته باشید که تعیین اهداف و برنامه ریزی برای رسیدن به آنها نیاز به پشتکار و خلق عادت های مثبت و تأثیرگذار دارد. در واقع نیت به تنهایی رفتارها را تغییر نمی دهد. علاوه بر این، اراده انجام کارها مانند ماهیچه ای است که به مرور زمان تحلیل می رود. همه ما برای انجام کارها به اراده ای پولادین و انگیزه ای قوی نیاز داریم. دانش‌آموزان علاوه بر داشتن اهداف بلندمدت باید عادات خود را «برنامه‌ریزی» کنند. یک جمله معروف وجود دارد که می گوید: “شکست در برنامه ریزی، برنامه ریزی برای شکست است.” برنامه ریزی عادت به مراتب مهمتر از انگیزه و اراده است.

جمع بندی

ایجاد یک عادت مثبت جدید، در حقیقت نوعی مهندسی انسانی است که دانش‌آموزان را ملزم می‌کند الگوی نشانه/عمل بهینه خود و همچنین فروتنی فکری برای پیش‌بینی ضعف یا نقص در طراحی عادت خود را کشف کنند. برای مثال، برخی از مدارس دانش‌آموزان را تشویق می‌کنند تا عادت روزانه شکرگزاری و دعا را در برنامه داشته باشند. این می تواند یک عادت بسیار مهم و مفید برای پاکسازی و تذهیب نفس باشد. آرامشی که بعد از دعا، مدیتیشن و شکرگزاری احساس می کنند کمک می کند که روز آرام تر و با تمرکز بیشتری را آغاز کنند.

تحقیقات نشان می دهد این حرف فیلسوف بزرگ یونانی ارسطو که می گفت: «ما همان چیزی هستیم که مکرراً انجام می‌دهیم» کاملا درست است. پس برای داشتن جامعه ای مثبت و توسعه یافته در آینده باید عادت های مناسب را از همین امروز در نسل آینده نهادینه کرد.  در این میان معلمان بیشترین نقش را در آموزش و کنترل عادت های مثبت و منفی دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی خواهند داشت.

Views: 93