سیگار کشیدن نوجوان ؛ چالش امروز والدین

برای همه خانواده ها مطلع شدن از این که فرزند نوجوانشان سیگار می کشد تجربه تلخ و ناخوشایندی است. بسیاری از والدین از رویارویی با چنین صحنه ای فراری هستند، اما نمی دانند چگونه می توان آگاهی لازم را در نوجوانان ایجاد کرد و یا در صورت مواجه شدن با چنین رخدادی چه باید کرد و از کدام روش برای ترک آن باید استفاده کرد. در این مقاله به طور مفصل در مورد چالش مهم سیگار کشیدن نوجوانان، پیشگیری و مقابله با آن صحبت خواهیم کرد.

آمارهای مربوط به استعمال سیگار نوجوانان در ایران

مشکل سیگار کشیدن نوجوانان موضوعی بسیار نگران کننده است که جامعه امروز با آن روبه روست. به ویژه وقتی به آمارهای موجود نگاه می کنیم این نگرانی جای خود را به وحشت می دهد. سن استعمال دخانیات در ایران در میان پسران ایرانی به ۱۲ سال رسیده است. نکته تأمل برانگیز و نگران کننده این است که دختران نوجوان نیز در این آمار حضور دارند و آمار نگران کننده آغاز شروع به سیگار کشیدن از سن ۱۴ سالگی در دختران باعث نگرانی بسیاری از والدین است.

امروزه مضرات سیگار کشیدن و عوارض ناشی از آن بر هیچ کس پوشیده نیست و حتی نوجوانان تا حدود زیادی در این باره آگاهی دارند. با این حال کنجکاوی امتحان کردن، تلاش برای عقب نماندن از دوستان، نداشتن قدرت نه گفتن به رفقا و … از جمله مواردی است که یک نوجوان را برای امتحان اولین کام سیگار ترغیب می کند و این آغاز یک سرنوشت نامعلوم برای او خواهد بود.

اعتیاد به سیگار، اعتیاد به سایر مواد دخانی و روانگردان، مصرف مشروبات الکلی و … می توانند عوارضی باشند که با اولین پک زدن به سیگار در انتظار یک نوجوان خواهند بود.

آمارها نشان می دهد بیش از ۹۰ درصد افراد سیگاری بزرگسال سیگار کشیدن را قبل از سن ۱۸ سالگی آغاز کرده اند و بیش از ۹۰ درصد معتادان به انواع مواد مخدر این مسیر را با کشیدن سیگار آغاز کرده اند.

بنابراین شاید سیگار به خودی خود خیلی ترسناک به نظر نرسد اما علاوه بر همه مضرات سنگینی که برای سلامتی دارد می تواند زمینه ساز بسیاری از مشکلات بزرگتر در سنین بالاتر باشد.

میزان مصرف افراد سیگاری، با ایجاد تشدید مسائل روانی افزایش می‌یابد و گاه به حدی می‌رسد که جای خواب و خوراک را نیز می‌گیرد. دوری از خانواده، بیکاری، محرک‌های روانی، اصرار دوستان و خویشان و حتی علاقه شخصی، کسب لذت و تقلید و خودنمایی، از عوامل مؤثر در روی آوری به سیگار است.

علائم مصرف سیگار در نوجوانان

از کجا بفهمم نوجوان من سیگار می کشد؟ این سوال بسیاری از والدین است. اگرچه ممکن است این اتفاق در اوایل بدون علائم مشخصی باشد، اما مهمترین علائم سیگاری شدن یک نوجوان عبارتند از:

سرفه

در اوایل شروع به استعمال سیگار سرفه های مزمن و تحریک گلو به طور منظم اولین نشانه های استعمال دخانیات در نوجوانان است.

بوی بد دهان

اگر دهان فرزند نوجوان شما بوی بدی می دهد، یا با مصرف مداوم آدامس های پر عطر و بو مثل آدامس نعنا سعی می کند این مسئله را برطرف کند. به ویژه زمان هایی که از خارج منزل به خانه باز می گردد این مسئله می تواند علامت مصرف سیگار باشد.

زرد شدن دندان‌ها

نکته مهم اینجا است که رعایت بهداشت دهان و دندان و یا حتی مسواک زدن منظم دندان ‌ها نمی‌ تواند اثرات مصرف سیگار روی دندان‌ها را پنهان کند. زرد شدن دندان ها علیرغم مسواک زدن می تواند نشانه ای از سیگار کشیدن باشد.

بوی دود

واضح ترین علامت سیگار کشیدن در نوجوانان بوی دود است. لباس، مو و بدن فرد در اثر استعمال دخانیات بو می گیرد. باز گذاشتن پنجره ها در ساعت های عجیب ( مثلا نیمه شب، هنگام خواب بعد از ظهر و ساعت های خلوتی خانه) نیز علامت دیگری است که باید شما را هشیار کند.

وجود اشیاء مرتبط با استعمال سیگار

وجود فندک، کبریت، گاز فندک و … در لباس، اتاق، کمد یا کیف فرزندان می تواند نشانه ای از سیگار کشیدن آنها باشد. همچنین ممکن است در جیب یا کیف آنها اثراتی از توتون سیگار پیدا کنید.

مهمترین دلیل مصرف سیگار در نوجوانان

شاید دانستن دلیل مصرف سیگار در نوجوانان به شما کمک کند تا بتوانید بستر پیشگیری از سیگاری شدن نوجوان خود را فراهم کنید. در این بخش به رایج ترین دلایلی که نوجوانان برای مصرف سیگار بیان کرده اند می پردازیم.

دوستان

یکی از مهمترین دلایل سیگاری شدن نوجوانان حلقه دوستان آنها است. در سن نوجوانی انتخاب دوست می تواند نقش مهمی در آینده نوجوانان داشته باشد. فشار همسالان در سن نوجوانی بسیار زیاد است و اگر بعضی از دوستان نوجوان شما سیگاری باشند این عادت در فرزند شما نیز عادی می شود. معمولا نوجوانان وقتی عادت های سایر افراد گروه را می بینند و تبلیغ می کنند احساس قدرت می کنند.

پیروی از والدین

اگر خودتان سیگاری هستید انتظار نداشته باشید که نوجوان شما سیگاری نباشد. بسیاری از نوجوانان این عادت را از والدین خود یاد می گیرند و احتمال سیگاری شدن آنها در آینده بیشتر می شود. همچنین سیگار کشیدن مادر در زمان بارداری احتمال اعتیاد به نیکوتین را در فرزند بالا می برد.

تصویرسازی

بسیاری از نوجوانان احساس می کنند که با سیگار کشیدن تصویری مستقل، بزرگ و خونسرد از خود در اجتماع نشان می دهند.

مشکلات رفتاری

بسیاری از مشکلات رفتاری در نوجوانی می تواند به سیگار کشیدن ختم شود. دوری عاطفی از خانواده، احساس سرخوردگی، عدم حمایت والدین و … از جمله مواردی است که احتمال مصرف دخانیات را در نوجوانان بیشتر می سازد.

استرس

فشار برای عملکرد بهتر در تحصیل ، کار و … از جمله موارد دیگری است که نوجوان را به سوی استفاده از دخانیات سوق می دهد. آنها تصور می کنند که با سیگار کشیدن به آرامش می رسند.

فرهنگ جامعه

تبلیغاتی در مورد مصرف سیگار وجود دارد، می تواند عامل مهمی در مصرف سیگار توسط نوجوانان باشد. سیگار کشیدن شخصیت های اصلی در فیلم ها، بازی های کامپیوتری، الگوهای شخصیتی کودک و نوجوان و … زمینه ساز استفاده از سیگار در نوجوان است.

عوامل بیولوژیکی

از نظر بیولوژیکی نوجوانان حساسیت بیشتری به نیکوتین دارند و زودتر از بزرگسالان به آن وابسته می شوند. تحقیقات روی افراد سیگاری از گروه ‌های سنی مختلف که روزانه به همان میزان سیگار می کشند، مطالعه کردند، دریافتند نوجوانان بین ۱۲ تا ۱۷ سال وابستگی به نیکوتین را بسیار بیشتر از هر گروه سنی دیگر نشان می ‌دهند.

در دسترس بودن

در بسیاری از کشورهای غربی فروش سیگار به نوجوانان ممنوع است. در دسترس بودن سیگار یکی از دلایلی است که نوجوان به راحتی در معرض استفاده از آن قرار بگیرد.

دوپامین

دوپامین هورمونی است که مغز در شرایط هیجانی و لذت تشرح می کند. وقتی شخصی از یک محصول دخانیات استفاده می‌کند، ترشح دوپامین باعث می‌شود نوجوان احساس خوبی داشته باشد. با این حال، این احساس در طولانی مدت باقی نمی‌ماند. به همین دلیل است که مایل هستند یکی دیگر را روشن کنند و در نهایت منجر به اعتیاد شود.

نگرانی از مصرف سیگاری در میان نوجوانان

متأسفانه مصرف سیگار در نوجوانان جای خود را به مواد مخدر دیگری چون گل، حشیش، ماریجوانا و … داده است. بسیاری از نوجوانان برای این که از همسالان خود عقب تر نباشند یا از سوی آنها ترسو خطاب نشوند اقدام به مصرف سیگار و مشتقات دیگر آن می کنند.

عوارض مصرف سیگار برای نوجوانان

استفاده از سیگار در سن نوجوانی که اوج رشد و بالندگی جسمی و روانی یک فرد محسوب می شود اثرات سوء و جبران ناپذیری به همراه دارد که در این بخش به آنها می پردازیم:

جثه نحیف و لاغر

سیگار کشیدن عملکرد ریه ها را مختل می کند و با کاهش اکسیژن رسانی فرآیند رشد در نوجوانان تحت تأثیر قرار می گیرد.

بیماری های قلبی و ریوی

سیگار کشیدن می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی و مشکلات مربوط به رگ‌های خونی شود. همچنین با  اختلال در عملکرد ریه ها می تواند باعث بروز بیماری های مزمن ریوی در سال های آینده باشد.

بیماری های دهان و دندان

دندان های زرد، مینای دندان آسیب پذیر، بوی بدن دهان، بیماری های لثه و … از جمله مشکلات شایع استفاده از سیگار در نوجوانی است.

پوست ناسالم

تأثیر سیگار روی پوست بسیار زیاد است و پوست کدر، ابتلا به پیری زودرس پوست و … می تواند از مهمترین عوامل مصرف دخانیات باشد.

اعتیاد روانی

اعتیاد روانی به مصرف سیگار بدترین عارضه آن است. ترک سیگار اصلا کار ساده ای نیست به ویژه اگر از سنین نوجوانی استعمال آن را آغاز کرده باشید.

روش‌های جلوگیری از اعتیاد نوجوان به سیگار

برای این که به فرزند خود کمک کنید تا سیگار را ترک کند، بهتر است از مشاوره روانشناسی کمک بگیرید. در چنین شرایطی شما و فرزندتان هر دو به مشاوره نیاز دارید تا با این مشکل مواجه شوید. در ادامه به برخی نکات مهم اشاره می کنیم که می تواند به شما در رفتار صحیح با نوجوان سیگاری کمک کند.

الگوی خوبی باشید

اگر شما سیگار می کشید نمی توانید الگوی خوبی برای فرزند خود باشید. هرچه زودتر سیگار را ترک کنید تا بتوانید از مضرات آن برای فرزند خود صحبت کنید. از پشیمانی خود با فرزند کودک و نوجوان صحبت کنید. از سختی های ترک کردن بگویید. تا این صحبت ها در ذهن او نهادینه شود.

درباره تأثیرات منفی سیگار به آنها بگویید

از عواقب مصرف طولانی مدت سیگار با آنها صحبت کنید. از انتخاب های خوبش صحبت کنید و از او به خاطر آنها قدردانی کنید.

محکم باشید

به او بفهمانید که در خانواده استعمال دخانیات ممنوع است. محدودیت‌های استعمال سیگار در خانواده  نوجوانان را ترغیب می کند تا از مصرف سیگار دوری کنند.

در او انگیزه ایجاد کنید

به او بگویید که می تواند هزینه هایی که برای مصرف سیگار می کند را در راه های بهتری سرمایه گذاری کند و شما هم پشتیبان او خواهید بود.

عادت‌های سالم در او ایجاد کنید

ثبت نام در باشگاه های ورزشی، گروه های کوهنوردی و … به او کمک می کند تا قدرت ذهنی بیشتری داشته و به عادت های ناسالم نه بگوید.

به او آگاهی بدهید

به جای تابو ساختن از سیگار کشیدن فرزند خود را آگاه کنید. با او در مورد آرامش کاذب، اثرات زودگذر و تأثیرات روانی سیگار صحبت کنید. او باید با عوارض بلندمدت مصرف سیگار آشنا شود. بنابراین هرچه آگاهی او از زمان کودکی بیشتر باشد این آگاهی در او نهادینه شده و در ناخودآگاه او جای می گیرد.

نقش خانواده در پیشگیری از سیگاری شدن نوجوانان

دوره نوجوانی، حساس ترین دوره زندگی یک فرد است. در واقع او نه کودک است و نه نوجوان، همچنان به مراقبت نیاز دارد اما باید یاد بگیرد که بزرگ شده است و مستقل باشد، باید وارد اجتماع شود، به تنهایی در اجتماع بگردد و … پس بسیار مهم است که در ذهن و روان چنین فردی چه می گذرد. خانواده نقش بسیار مهمی در پروش فکر نوجوانان دارد، همچنین نظارت بر دوست یابی، فعالیت های بیرون از منزل و … در زمان نوجوانی از سوی خانواده یکی از گام های مهم است.

شما نباید به گونه ای رفتار کنید که فرزندتان احساس کند زیر ذره بین قرار دارد اما در عین حال نباید او را به حال خود رها کنید. دختران نیز به اندازه پسران در معرض خطر اعتیاد به سیگار و مواد مخدر قرار دارند. ضمن این که نسل جدید به دلیل موقعیت های اجتماعی و مدرنیته فضای موجود در جامعه تفکری کاملا متفاوت از ما در همین سن دارند. به همین دلیل است که نیاز است خانواده ها برای ارتباط صحیح و تربیت درست نوجوانان حتما مشاوران برجسته و متخصص و البته با تجربه در این زمینه در تماس باشند.

توصیه مدرسانه به والدین

همانطور که در مقاله مفصل به آن پرداخته شد، جامعه امروز با چالش مصرف دخانیات و مواد مخدر نوجوانان در سنین پایین روبه رو است. ضمن این که شبکه های اجتماعی و منابع آنلاین متفاوت، گسترده و در  دسترس، نسل نوجوان امروز را بسیار متفاوت از نوجوانان دهه ۵۰ و ۶۰ ساخته است.

مطمئنا ما نمی توانیم این نسل را با خود مقایسه کنیم و یا از آنها بخواهیم که همانند ما در سن نوجوانی عمل کنند. بهترین راه برای تربیت نوجوانان نسل جدید آگاهی از مشکلات و شرایط مشابه نسل نوجوان امروز و راه حل های آن است که تنها در ارتباط با مشاوران و روانشناسان که متخصصین امر در این زمینه هستند خواهد بود. برای دریافت مشاوره می توانید از خدمات ارائه شده در مدرسانه استفاده کنید.

Views: 290