رقابت در دوران تحصیلی از جمله رقابت های سالم است که نتیجه آن ایجاد نیروی محرکه برای پیشرفت دانش آموزان است. باید به این نکته توجه داشت که رقابت زمانی تأثیرگذار و مثبت است که ناسالم نباشد. در این مقاله به بررسی رقابت سالم و مزایای آن در دوران تحصیل می پردازیم.
رقابت سالم در دوره تحصیل
برای همه والدین موفقیت فرزندان در عرصه های مختلف تحصیل و آموزش یک آرزو است و تلاش می کنند تا همه ملزومات رشد و پیشرفت فرزند خود در دوران تحصیل را برای او فراهم نمایند. گاهی والدین در راه کوشش برای تعالی فرزند خود اشتباهاتی را انجام می دهند که ممکن است صدمات جبران ناپذیری به روحیه و روان دانش آموزش وارد کند. به طور مثال تربیت فرزندانی با حس رقابت طلبی ناسالم نتیجه تربیت غلط و سختگیرانه والدینی است که به هر قیمتی علاقه دارند شاهد موفقیت فرزند خود باشند.
اگرچه ایجاد رقابت سالم می تواند همانند نیروی محرکه انگیزه لازم برای تلاش بیشتر را در دانش آموز ایجاد کند اما مقایسه دانش آموزان با هم اساسا کار اشتباهی است. نادیده گرفتن توانایی و استعدادهای یک دانش آموز و تشویق او صرفا برای پیشی گرفتن از همسالان خود در یک زمینه می تواند صدمات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد.
باید به این نکته توجه داشت که هر دانش آموز دارای استعدادهای منحصر به فردی است. ممکن است یک دانش آموز در یادگیری ادبیات موفق باشد و دانش آموز دیگر استعداد بسیاری در یادگیری ریاضیات داشته باشد، بنابراین رقابت این دو دانش آموز در عرصه یادگیری اساسا اشتباه است.
موفقیت دارای معنا و مفهوم نسبی است. مثلا برای دانش آموزی در سطح ضعیف تحصیلی که همیشه نمرات پایینی داشته است کسب نمره ۱۵ می تواند یک موفقیت باشد، در حالی که برای دانش آموز دیگری با توانایی های بیشتر، قبولی در رقابت تیزهوشان یک موفقیت است. بنابراین موفقیت در تحصیل به معنای حرکت رو به جلو و پیشرفت در یادگیری است.
رقابت سالم چیست؟
اگر هدف ما از رقابت مقایسه کردن افراد با یکدیگر باشد مطمئنا چنین رویکردی نه تنها موجب پرورش انگیزه در دانش آموز نمی شود بلکه باعث می شود او دچار تضعیف روحیه شد و برای ادامه مسیر انگیزه و امید خود را از دست بدهد. اما اگر رقابت به معنای تلاش بیشتر برای رسیدن به نتیجه ای بهتر باشد می تواند منجر به قرار گرفتن دانش آموز در مسیر درست شود.
در چنین رقابتی یک دانش آموز بدون در نظر گرفتن رتبه ای که در کلاس درس دارد، هر روز تلاش می کند تا موفقیت بیشتری کسب کرده و در جایگاه بهتری نسبت به قبل قرار گیرد. به این ترتیب هر روز تلاش می کند تا مهارت و استعداد جدیدی را در خود کشف کند و با تلاش مضاعف به نتیجه ای که در فکر دارد دست یابد.
پس به طور کلی در رقابت سالم، فردیت دانش آموز مورد توجه قرار می گیرد و ملاک سنجش و ارزیابی او توانایی و ظرفیت های شخصی و همچنین گذشته تحصیلی او خواهد بود.
اشتباه ترین اقدام والدین در ایجاد رقابت در فرزندان خود مقایسه کردن فرزند با اشخاص دیگری از اقوام، دوستان و نزدیکان است. همه ما بارها این جملات را شنیده ایم : “دختر دایی، کامل انگلیسی صحبت می کنه، تو حتی نمی تونی توی این درس نمره قبولی بگیری” یا ” از علی یاد بگیر همه نمره هاش بیسته” یا مثلا ” تو مگه از فلانی کمتری که شاگرد اول مدرسه شده” چنین مقایسه هایی این تعریف را در ذهن دانش آموز قرار می دهد که موفقیت رسیدن به آن نقطه مطلوب مورد نظر والدین است و اگر چنین موفقیتی خارج از حیطه توانایی و مهارت های فردی او باشد مطمئنا سرخورده، ناامید و دلزده از تحصیل می شود. چرا که خود را ناتوان می پندارد.
در رقابت سالم باید فردیت و مهارت های شخصیتی یک دانش آموز مد نظر قرار گیرد. در چنین شرایطی دانش آموز با خودش مقایسه می شود به طور مثال دانش آموزی که در یادگیری ریاضی فوق العاده عمل می کند تشویق می شود که در یادگیری زبان هم مثل ریاضی توانمند باشد. چنین فضایی آرامش کافی برای یادگیری را برای دانش آموز فراهم می کند تا بتواند با انگیزه و تلاش بیشتر مهارت های بیشتری را بیاموزد. در چنین محیطی دانش آموز تلاش می کند تا به “من” آرمانی خود نزدیک تر شود. او تلاش می کند تا بهترین تصویر را از خود و توانایی هایش به تصویر بکشد.
مزایای رقابت سالم درس برای دانش آموزان
اگر رقابت به شکل درست و اصولی پیاده سازی شود مطمئنا آسیب زا نیست و منجر به پیامدهای بیشتری خواهد شد. مزایای شرکت در چنین رقابت هایی به این شرح است:
افزایش مشارکت گروهی و روحیه همکاری
در چنین فضایی دانش آموز در گروه های مختلف تلاش می کند تا با تمرکز روی توانایی های فردی خود تصویر متفاوتی از گروه به نمایش بگذارد. در چنین کلاسی دانش آموز تلاش می کند تا هم گروهی های خود را نیز به سطح قابل قبول علمی برساند. در چنین کلاس هایی حس حسادت وجود ندارد و همدلی و تعاون جای حسادت های فردی را می گیرد.
افزایش مهارت های فردی
رقابت سالم فرد را وا می دارد تا مدام خود را با دیروز مقایسه کند. چنین فردی تلاش می کند تا با کسب مهارت های بیشتر یک قدم به موفقیت نزدیک تر شود. بنابراین مدام در حال پیشرفت و تلاش برای بهتر شدن است.
افزایش خلاقیت و مثبت نگری
فردی که در یک رقابت سالم قرار دارد در تلاش است تا بیشتر بیاموزد. در یک رقابت ناسالم فرد با گیر افتادن در بازی برد و باخت، فرصتی برای استفاده از خلاقیت ندارد و به این ترتیب به مرور تبدیل به یک ربات می شود که تنها برای موفقیت به هر قیمتی برنامه ریزی شده است. اما اگر رقابت سالم جریان پیدا کند و فردیت دانش آموز مورد توجه قرار گیرد، دانش آموز انگیزه ای دو چندان برای یادگیری خواهد داشت و درهای خلاقیت به روی او باز می شود.
افزایش اعتماد به نفس و خودباوری
افزایش مهارت های بیشتر در جریان رقابت سالم باعث افزایش اعتماد به نفس و خودباوری در دانش آموز می شود. دانش آموزانی که هر روز تلاش می کنند تا بیشتر بیاموزند و مهارت های خود را افزایش دهند در چرخه رقابت سالم فرصت بیشتری برای یادگیری خواهند داشت.
افزایش روحیه جنگندگی و تلاش گری
دانش آموزی که در چرخه رقابت سالم قرار دارد روحیه بالایی برای مبارزه با موانع پیدا می کند. چنین دانش آموزی مسئولیت پذیر است و برای رسیدن به اهدافی که در ذهن دارد تلاش می کند.
چگونه می توان رقابت سالم ایجاد کرد؟
برای این که بتوانید رقابت سالم را ایجاد کنید ابتدا باید دید مثبت به رقابت را در فرزند خود ایجاد نمایید. دانش آموز باید بداند معنای رقابت برتری یا رسیدن به یک نقطه مشخص نیست بلکه هدف تلاش و پشتکار دائمی برای پیشرفت مداوم و حرکت رو به جلو است. در واقع دانش آموز باید بفهمد که بهترین بودن همیشه به معنای اول بودن نیست. بهتر است به جای این که همیشه در فکر جنگیدن برای کسب رتبه برتر باشد یاد بگیرید که باید برای رسیدن به هدف خود تلاش کند و این هدف لزوما اول شدن نیست.
در واقع باید به دانش آموز آموخت که او در همه عرصه های زندگی تنها با یک نفر رقابت می کند و آن یک نفر خود اوست. او باید هر روز نسبت به گذشته بهتر، پخته تر و موفق تر باشد. باید مهارت ها و استعدادهای خود را کشف و شکوفا سازد و فقط به موفقیت در درس و مدرسه اکتفا نکند. او باید در همه جنبه ها خود را بیازماید و با خود برای رسیدن به موفقیت های بیشتر رقابت کند.
چنین دانش آموزی مطمئنا از سلامت و آرامش روان بیشتری برخوردار است و برای رسیدن به موفقیت های بیشتر در زندگی خود از انگیزه و امید بیشتری بهره مند خواهد بود.
Views: 566
