دلایل و راه های درمان استرس نوجوانان

یکی از قابل توجه ترین مشکلاتی که فرزندان نوجوان ما در این عصر با آن مواجه هستند، استرس و فشارهای روانی است. دوره نوجوانی خود به اندازه کافی چالش های مختلف پیش روی نوجوانان قرار می دهد، به علاوه بسیاری از نوجوانان به دلیل ایجاد شرایطی برای خود به این استرس ها و فشارها دامن می زنند، تا جایی که ممکن است مواردی چون افت تحصیلی، اعتیاد، بزهکاری و … را نیز شاهد باشیم. نوجوانانی که زیر بار فشار و استرس هستند معمولا علائمی چون عصبی بودن، کم خوابی یا پرخوابی، بی اشتهایی یا پر اشتهایی، افسردگی و … را نشان می دهند. ما در این مقاله قصد داریم به مشکل استرس و فشار روانی در نوجوانان بپردازیم. اگر فرزند نوجوان دارید پیشنهاد می کنیم تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

دوران سخت نوجوانی!

اگرچه همه ما تجربه گذر از دوران نوجوانی را داشته ایم باید پذیرفت که این دوران برای همه یکسان نمی گذرد. بسیاری از نوجوانان در این دوره دچار مشکلاتی می شوند که ممکن است برای همیشه زندگی آن ها را دستخوش تغییر قرار دهد. تحقیقاتی که در ایالات متحده امریکا صورت گرفته نشان می دهد که بعد از سال ۲۰۱۹ و پاندمی کرونا فشاری که نوجوانان با آن مواجه هستند بسیار بیشتر از گذشته بوده است. طبق این نظر سنجی سلامت روان در بین نوجوانان در یک دهه گذشته به شدت کاهش یافته و با افزایش ۴۰ درصدی افسردگی، غم و اندوه همراه بوده است. همچنین تعداد موارد خودکشی در میان نوجوانان نیز افزایش داشته است.

چرا چنین اتفاقی را شاهد هستیم؟

باید بگوییم که عوامل بیرونی بسیاری در این امر اثرگذار هستند. قرنطینه، تعطیلی مدارس و شرایط موجود باعث شده است نوجوانان مدت زمان زیادی را در انزوا بگذرانند. این دوران دقیقا زمانی است که یک نوجوان باید در معرض رشد ارتباطات و روابط با دوستان و همسالانش باشد. یک تحقیق پزشکی که در سال ۲۰۱۸ در انجمن روانشناسی امریکا در مورد استرس انجام گرفت نشان می دهد، نوجوانان و جوانان در مقابل اخبار ناگوار بسیار شکننده و مستعد استرس هستند. اخباری چون اختلافات سیاسی، تغییرات آب و هوایی و گرم شدن زمین، اخبار مربوط به حوادث (قتل، خودکشی، بزهکاری و …) اخبار مرتبط با جنگ، جدایی، اخراج، مهاجرت و همچنین اخبار مربوط به تجاوز و آزارهای جنسی و روانی از جمله مواردی است که در این تحقیق به آنها اشاره شده است.

در کنار این عوامل بیرونی، استانداردهای بسیار بالایی که بسیاری از نوجوانان برای خود دارند دلیل دیگری برای شدت یافتن فشار و استرس های روانی در این دوران است. استانداردهایی چون داشتن پوست صاف، ستاره شدن در یک رشته ورزشی و یا تلاش برای “بهترین” بودن در میان دوستان و … از آن جمله هستند. چنین شرایطی باعث می شود نوجوان نسبت به خود سختگیر و حساس شده و د ر نهایت منجر به احساس بی لیاقتی و افسردگی در او شود. با این حال، دانستن این که راهی برای خروج وجود دارد – اینکه آنها مجبور نباشند بی امان خودشان را بکوبند تا موفق و شاد باشند – می تواند برای نوجوانان با آرامش بسیاری همراه باشد.

پدیده ای به نام کمال گرایی در نوجوانان

یکی از پدیده های بسیار خطرناک که ممکن است ظاهر گول زننده ای داشته باشد، کمال گرایی است. افراد کمال گرا ترجیح می دهند در همه موارد و شرایطی که در زندگی آنها وجود دارد بهترین و بی عیب و نقص باشند. مثلا کسب بهترین نتیجه در مسابقه ورزشی، کسب بهترین نمره در دروس، پوشیدن بهترین لباس ها، ظاهر بی عیب و نقص و … . همان طور که اشاره کردیم ممکن است ظاهر قضیه خیلی هم خوب باشد، اما میزان استرسی که نوجوان برای به دست آوردن این نتیجه تحمل می کنند بسیار مخرب است.

بسیاری از نوجوانان احساس می کنند اگر به اندازه کافی در درس، ورزش یا ظاهر و اندام خوب نباشند، ایده آل نخواهند بود. آنها شخصیت خود را با تعداد لایک های پست هایشان در شبکه های اجتماعی، مدح و تمجید اطرافیان و دوستان، تحسین معلمان و … شکل می دهند.

بخشی از این احساس “به اندازه کافی خوب” نبودن از مقایسه خود با دیگران یا مقایسه اجتماعی ناشی می شود. اگرچه کاملاً طبیعی است که خود را با دیگران بسنجید – این مسئله ریشه در نیاز ذاتی ما به تعلق داشتن و پذیرفته شدن دارد – اما چنین حرکتی لزوماً برای سلامت روان شما خوب نیست. دلیل آن این است که ما در یک معمای غیرممکن گیر کرده ایم: احساس می کنیم نمی توانیم شایسته باشیم مگر اینکه از کسانی که خود را با آنها مقایسه می کنیم بهتر باشیم و به عبارت بهتر باید در همه چیز بهترین باشیم. اما این را همواره به یاد داشته باشید که در همه عرصه ها بهترین بودن غیر ممکن است. هر انسانی نقص ها و نقطه ضعف هایی دارد که مانع موفقیت او در همه عرصه ها می شود.

برای نوجوانان، تعیین ارزش خود از طریق مقایسه خود با دیگران در مدارس با نمرات و معدل تداوم می یابد. ایجاد فشار ناشی از استرس برای یادگیری دروس و بهترین بودن در امتحانات و المپیادها می تواند حال روحی بسیاری از دانش آموزان را خراب کند. مقایسه کردن خود با دیگران منحصر در مدرسه نیست حتی در فعالیت های اجتماعی نیز چنین مقایسه ای در شبکه های اجتماعی رخ می دهد، جایی که تعداد «لایک‌هایی» که دریافت می‌کنید بیانگر محبوبیت شما است. بنابراین هیچ پنهان کاری یا تظاهری وجود ندارد. اگر فقط چند “لایک” دریافت کنید، واضح است که از نظر دیگران فرد مقبولی نیستید.

مقایسه خود با دیگران و تلاش برای کامل بودن عامل اصلی سلامت روان است. تحقیقات نشان می دهد که کمال گرایی خودانتقادی – نوعی از کمال گرایی که در آن استانداردهای بالایی برای خود تعیین شده و زمانی که آنها را برآورده نمی شوند از خود انتقاد می شود، جایی است که روی شکست های خود تمرکز می کنید و دائماً به خود شک می کنید. این مسئله با افسردگی و اضطراب مرتبط است.

نوعی متفاوت از کمال گرایی وجود دارد که محققان آن را «کمال گرایی معیارهای شخصی» می نامند و با نام کمال گرایی خوب می شناسند، که ارتباطی با افسردگی و اضطراب ندارد و صرفاً به معنای تعیین اهداف عالی برای خود بدون انتقاد شدید از خود است. همچنین تحقیقات نشان می دهد که کسانی که دارای کمال گرایی خودانتقادی هستند حتی در تعطیلات آخر هفته و تعطیلات که باید در حال استراحت باشند نگران بوده و نشخوار فکری دارند، در حالی که افراد دارای کمال گرایی خوب اینطور نیستند و در نتیجه روحیه کلی بهتری دارند.

چه باید کرد؟

شاید این سوال برای بسیاری از خانواده ها ایجاد شده است که چگونه می‌توانیم به نوجوانان کمک کنیم. برای این که بتوان به یک نوجوان کمک کرد ابتدا باید شرایط و موقعیت های او را به خوبی درک کرد و با دنیای نوجوانی آشنا شد. باید به نوجوان فهماند که می تواند معیارها و استانداردهای بالایی برای خود در نظر داشته باشد و همچنان رفتار خوبی با خود داشته باشد. آنها مجبور نیستند دائم با کلمات انتقادی و تحقیرآمیز خود را سرزنش کنند. بهتر است نهایت تلاش خود را داشته باشند و در نهایت نتیجه را بپذیرند.

آنها باید خودشان را به عنوان صمیمی ترین و بهترین دوست خود بدانند و تلاش کنند همان رفتاری را با خود داشته باشند که با دوستان صمیمی خود دارند. به این ترتیب می توانند اضطراب و افسردگی را از خود دور کنند.

راه های مبارزه با کمال گرایی در نوجوانان

در ادامه به مواردی اشاره می کنیم که می تواند کمال گرایی افراطی را در نوجوانان کاهش داده و در نتیجه استرس و اضطراب کمتری به آنها وارد کند.

دلسوز خود بودن

نوجوانان باید بیش از هر زمان دیگری دلسوز خود باشند. رفتار او در برابر خود و اعمالش باید حمایتی و مهربانانه باشد. درواقع مهربانی و دلسوزی به خود این است که بدانید در حال مبارزه هستید، با این حال درک کنید که احساسات دشوار مانند صدمه، عصبانیت، ناامیدی و تنهایی بخشی از شرایط انسان هستند و سپس نقش فعالی در حمایت و آرامش خود داشته باشید.

تشویق کردن

نوجوان باید برای فعالیت ها و کارهای خوبی که انجام می دهد مورد تشویق خودش قرار گیرد. همیشه تشویق بهتر از تنبیه  عمل می کند. تحقیقات نشان می دهد در شرایطی که نوجوان نسبت به خود احساس دلسوزی و شفقت دارد حتی در صورت کمالگرایی کمتر افسرده می شود. در واقع مهربانی و دلسوزی نسبت به خود می تواند تأثیرات کمال گرایی ناسالم را خنثی کند.

پذیرفتن خود

نکته بعدی که باید به آن اشاره کنیم این است که نوجوان باید خود را آنطور که هست بپذیرد. او باید از مقایسه کردن خود با دیگران دست بردارد. هر انسانی نواقص و نقطه ضعف های خود را دارد و قرار نیست در همه زمینه ها و شرایط بهترین باشد. بنابراین بهتر است ضمن تلاش کردن برای رسیدن به اهداف عالی که در نظر دارد نتیجه را هرچه هست پذیرفته و برای بهتر شدن آن تلاش کند.

مراقبه و نیایش

نوجوانان باید ساعتی را به مراقبه و نیایش بگذرانند. تحقیقات نشان می دهد پیوندهای معنوی می تواند تا حدود زیادی استرس، ناراحتی و اضطراب نوجوانان را برطرف کند. مدیتیشن، یوگا، مراقبه و نیایش از جمله مواردی است که در این شرایط می توانند از آنها استفاده کنند.

جمع بندی

نوجوانی یکی از بحرانی ترین دوره های زندگی فردی محسوب می شود، اگر نتوانیم این دوران را کنترل کرده و با آرامش سپری کنیم مطمئنا در بزرگسالی با مشکلات بسیاری مواجه خواهد شد. بهترین راه حل برای کمک کردن به یک نوجوان این است که او را نسبت به دوره ای که در آن قرار دارد آگاه سازیم. امروزه خدمات مختلفی از جمله آموزش رشد فکری و توسعه فردی و مشاوره های روانشناسی برای عبور از بحران نوجوانی وجود دارد که می تواند پاسخگوی بسیاری از دغدغه ها و سوالات خانواده ها و نوجوانان باشد.

Views: 682