تکانشگری یک اختلال روانی و شخصیتی است که در کودکی در فرد ایجاد شده و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع باعث بروز مشکلاتی برای فرد در مدرسه و حتی در بزرگسالی می شود. در این مقاله قصد داریم به این اختلال، علائم آن و نحوه برخورد و درمان آن می پردازیم.
تکانشگری چیست
تکانشگری یک اختلال روحی و شخصیتی است که در آن فرد قادر به کنترل رفتارهای خود نیست، کارهای خطرناک انجام می دهد، تصمیمات عجولانه می گیرد و سریعا پشیمان می شود. به این ترتیب چنین فردی حتی از دوران کودکی فردی نامتعارف شناخته می شود. تکانشگری با علائم و نشانه های مشخصی همراه است که در صورت تشخیص به موقع و درمان، به شخص کمک می کند تا تحت فشار کمتری بوده و شرایط بهتری داشته باشد. این وظیفه والدین است که در رفتار فرزندان خود دقیق شده و به علائم نامتعارفی که در رفتار کودک مشاهده می شود حساس باشند.
متاسفانه کودکانی که به این اختلال دچار می شوند در تحصیل با مشکلات زیادی روبه رو می شوند. حتی اگر چنین کودکانی را در بهترین مدارس هم ثبت نام کنید مطمئنا از نظر درسی یا رفتاری دچار مشکل خواهند بود. چنین کودکانی معمولا تمرکز حواس ندارند و دائم با افکار یا خاطرات مزاحمی در ذهن خود روبه رو می شوند که همه تمرکز آنها را می گیرد. چنین افرادی به عواقب کارها و تصمیمات خود فکر نمی کنند، آینده نگر نیستند و پشتکار انجام هیچ کاری را ندارند. اکثر آنها ممکن است بارها مسیر تحصیلی یا شغلی خود را تغییر دهند.
چنین افرادی در کودکی یا نوجوانی احساسات مختلف هیجان انگیزی را به شکل غیر ارادی تجربه می کنند. بهتر است این اختلال در سنین پایین شناسایی و سریعا درمان شوند تا عواقب جبران ناپذیری نداشته باشند.
علائم تکانشگری در کودک و بزرگسال
علائمی که می توان برای چنین افرادی در نظر گرفت به این شرح است:
– تغییر ناگهانی یا لغو برنامه ها
– زیاده روی در خوردن یا آشامیدن
– عوض کردن مداوم شغل
– ولخرجی و عدم مدیریت منابع مالی
– درگیری های لفظی و فیزیکی مداوم با اطرافیان
– طغیان های عاطفی مکرر
– عدم انتقادپذیری
– تصمیم گیری سریع و بدون تفکر
– رفتارهای جنسی پرخطر
– زیاده روی در بیان احساسات
– خشونت فیزیکی
– ترک شغل یا رشته تحصیلی بدون دلیل موجه
– خودآزاری فیزیکی یا روحی
– تهدید مداوم به آزار خود و دیگران
تکانشگری در کودکی نیز علائم مخصوصی دارد که مهمترین علائم این اختلال در کودکان به این شرح است:
– فریاد زدن در زمان های درماندگی
– قطع کردن مداوم صحبت دیگران
– نادیده گرفتن خطر
– دست زدن به وسایل دیگران بدون اجازه
– عدم رعایت نوبت در صف
– بی نظمی و بی توجهی به مقررات
– برخورد فیزیکی و قلدری با کودکان دیگر ( مثل هل دادن یا پرتاب اشیاء به سمت دیگران)
دلیل تکانشگری
هنوز هیچ دلیل قطعی و علمی برای این رفتارها مشخص نشده است اما در حالت کلی می توان عوامل زیر را در ابتلا به این اختلال دخیل دانست:
عوامل ژنتیکی
تحقیقات نشان می دهد وجود برخی ژن ها در افراد باعث بروز اختلالات شخصیتی مثل رفتارهای تکانشی می شود. بسیاری از محققان می گویند نقص در کروموزوم شماره ۹ علت اصلی بروز این اختلال است. چرا که جهش های ژنتیکی این کروموزوم باعث تغییر در انتشار هورمون های سرتونین و دوپامین می شود. این هورمون ها تأثیر مستقیم روی خلق و خوی افراد دارند.
عوامل روانشناختی
گاهی اوقات نیز برخی عوامل روانشناختی باعث بروز این اختلال می شود. این عوامل عبارتند از:
– اختلال شخصیت مرزی
– اختلال شخصیتی دوقطبی
– اختلال نقص توجه یا بیش فعالی ADHD
– اختلالات مرتبط با مصرف مواد مخدر
– اختلال شخصیت ضد اجتماعی
تشخیص تکانشگری در کودکان
تشخیص به موقع اختلال تکانشگری در کودکی و درمان آن می تواند بسیاری از مشکلات رفتاری و تحصیلی کودک را مرتفع سازد. البته تشخیص این اختلال به تخصص بالینی نیاز دارد و معمولا متخصص اختلالات رفتاری کودک را بر اساس معیارهای DSM5 بررسی می کند. این اختلالات رفتاری عبارتند از:
اختلال در عملکرد شخصیت
کودک از نظر خود ضعیف پنداری، خود انتقادگری، بی ثباتی هدف، آرمان ها، ارزش ها و برنامه ها بررسی می شود.
اختلال در عملکرد بین فردی
در این بررسی، فقدان همدلی و عدم توانایی در برقراری رابطه صمیمانه کودک مورد توجه قرار می گیرد. با توجه به این نکات و بررسی مشکلات فیزیکی و روانی کودک در مورد اختلال تکانشگری نتیجه گیری می شود.
درمان اختلال تکانشگری در کودک
خبر خوب این است که تکانشگری در کودکان اگرچه منجر به رفتارهای ناهنجار و خطرناک می شود اما قابل درمان است. روش های درمانی این اختلال عبارتند از:
روان درمانی
روان درمانی دیالکتیکی DBT روش درمانی است که روی مهارت های ساختاری کودک تمرکز دارد. این روش درمانی رفتارهای پرخطر کودک را کاهش داده و توانایی های او برای فکر کردن قبل از اقدام به انجام کاری را افزایش می دهد.
دارو درمانی
گاهی نیاز است که در کنار روان درمانی کودک از درمان دارویی نیز بهره مند باشد. گاهی این داروها با دوز کم و به همراه یک داروی ضد روانپریشی (در موارد حاد) تجویز می شود. در حالت کلی این داروها مهار کننده انتخاب مجدد سرتونین هستند.
در هر صورت درمان دارویی باید حتما به همراه روان درمانی مورد استفاده قرار گیرد تا نتیجه بخش باشد. ضمن این که باید به عوارض و اثرات جانبی داروها نیز توجه داشته باشید.
جمع بندی
تکانشگری در کودکان اختلال شخصیتی است که سبب می شود کودک رفتارهای غیر عادی و گاه خطرناک داشته باشد. اکثر کودکان مبتلا به تکانشگری از نظر درسی در سال های بالاتر تحصیلی با مشکل مواجه می شوند و در نهایت ترک تحصیل می کنند. تکانشگری یک اختلال قابل درمان است و والدین اولین افرادی هستند که می توانند به شخص مبتلا به تکانشگری کمک کنند تا تحت درمان موثر و سریع قرار گیرد. یکی از مواردی که بین والدین ایرانی به وفور مشاهده می شود قبول نداشتن نقص در فرزندشان است و بسیاری از مسائلی که می تواند در کودکی به راحتی درمان شود به آن توجه کافی نشده و در دوران بزرگسالی تبدیل به بحران های غیر قابل درمان می شوند.
ما در این مقاله به علائم، دلایل و روش های تشخیص و درمان تکانشگری در کودکان پرداختیم و امید داریم والدین با مطالعه این مقالات ضمن دقیق شدن در رفتارهای کودکان خود در صورت نیاز به روان درمانی و مشاروان روانشناسی مراجعه کرده و قدم های موثری برای درمان این اختلالات بردارند.
Views: 466
