بیش فعالی یکی از اختلالات رایج در دهه های اخیر است که نقش مهمی در افت تحصیلی و مشکلات یادگیری کودکان در دوران مدرسه دارد، این اختلال به یک چالش جدی برای والدین تبدیل شده است که رویارویی با آن بدون داشتن اطلاعات کافی و هدایت صحیح امری بسیار زمانگیر و خسته کننده خواهد بود. در این مقاله قصد داریم به نکات تغذیه ای بپردازیم که والدین با رعایت آنها می توانند عوارض ناشی از اختلال تمرکز یا بیش فعالی در کودکان (ADHD) را به حداقل ممکن برسانند.
بیش فعالی چیست و چه علائمی دارد؟
بیش فعالی از زمان های بسیار دور در میان کودکان رایج بوده است اما در آن ایام با توجه به عدم آگاهی کافی عوارض این اختلال را به شیطنت کودکان مربوط دانسته و خیلی راحت کودکان اصطلاحا شیطان و درس نخوان از مدرسه کنار گذاشته می شدند، اما امروزه با توجه به پیشرفت علم، دانایی و تحصیلات والدین این اختلال شناخته شده است و با کمک مشاورین امر و همچنین رعایت نکاتی که پژوهشگران اعلام می کنند می توان این اختلال را به طور کامل درمان کرده و یا عوارض آن را کاهش داد تا کودکان بیش فعال نیز مانند سایرین بتوانند از مزایای علم و تحصیل بهره مند شوند.
این اختلال پیچیده روانشناختی که با اختلال در سیستم شناختی، هیجانی و کنترلی شناخته می شود حدود ۱۰ درصد از کودکان را مبتلا می کند. اختلال تمرکز یا بیش فعالی در پسران نسبت به دختران شایع تر است ولی هنوز دلیل اصلی ابتلا و تمایز جنسیتی آن مشخص نیست. معمولا علائم این اختلال قبل از سن مدرسه بروز می کند و در صورتی که والدین توجه کافی به آن داشته باشند می توان با شروع درمان زودهنگام عوارض را به شکل چشمگیری کاهش داد.
خصوصیات بارز این بیماری شامل کمبود توجه و تمرکز، پرتحرکی و بروز اعمال ناگهانی و غیرقابل پیش بینی می شود. اکثر کودکان بیش فعال تمرکز کافی برای مطالعه و یادگیری دروس را ندارند و همین امر باعث اختلال در یادگیری و یا افت تحصیلی در کودکان بیش فعال می شود.
روش های درمانی اختلال بیش فعالی را بشناسیم
روش های مختلفی برای درمان کودکان بیش فعال وجود دارد، مهمترین روش های درمانی برای کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری تمرکزی شامل درمان دارویی، روان درمانی و درمان تغذیه ای است، درمان تغذیه ای مقوله ای است که موضوع مورد بحث ما در این مقاله را تشکیل می دهد.
شایع ترین داروی تجویز شده برای کودکان بیش فعال ریتالین است، همچنین معمولا پزشکان ویتامین B6 را همراه با سایر داروهای اصلی تجویز می کنند. در روش های روان درمانی نیز کودک و والدین او ساعاتی را به مشاوره و روان درمانی اختصاص می دهند و با روانپزشک و مشاور صحبت می کنند.
اما روش ساده تری نیز وجود دارد، روشی که نیاز به مهارت و تخصص پزشکی ندارد و خانواده می تواند با کمک آن به راحتی عوارض ناشی از اختلالات یادگیری را کاهش دهند.
نقش تغذیه در کاهش اثرات بیش فعالی کودکان
مواد غذایی خاصی وجود دارد که طبق پژوهش ها تاثیرات مثبتی در درمان و کاهش عوارض ابتلا به بیش فعالی دارند. بنابراین والدین می توانند با گنجاندن این مواد غذایی در رژیم کودک از مواهب آن بهره مند شوند، همچنین برخی مواد غذایی نیز محرک اختلال بیش فعالی هستند که باید مصرف آنها محدود و یا کاملا کنار گذاشته شود.
اسیدهای چرب ضروری
طبق پژوهش های انجام شده اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نسبت به سایرین کمتر است، از طرفی مغز انسان حاوی ۶ درصد چربی است که و اسیدهای چرب ضروری برای رشد، کارایی و عملکرد مغز لازم هستند بنابراین باید آن را در رژیم غذایی کودک بیش فعال قرار داد. وجود امگا ۳ در رژیم غذایی کودک بیش فعال باعث افزایش حافظه، بهبود رفتار و کمبودهای شخصیتی و رفتاری کودک می شود.
غذاهای حاوی اسید های چرب شامل تخم کدوتنبل، تخم آفتاب گردان و کنجد می شود که دارای اسید چرب امگا ۶ هستند و ماهی تن، ساردین، قزل‌آلا و تخم کتان نیز حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند.
ویتامین B6
ویتامین B6 نیز یکی از مواد مورد نیاز برای بهبود شرایط کودکان بیش فعال است، B6 یک فاکتور ضروری برای اغلب مسیرهای متابولیکی اسیدهای آمینه، شامل مسیرهای دکربوکسیلاسیون برای دوپامین، آدرنالین، وسروتونین می باشد. طبق آزمایشات سطح سرتونین در خون اغلب کودکان بیش فعال بسیار پایین است و بنابراین مصرف B6 باعث افزایش میزان سرتونین خون و در نتیجه بهبود عوارض ناشی از بیش فعالی در کودک می شود.
آهن
کمبود آهن نقش مهمی در دقت، توجه و تمرکز فرد دارد، بنابراین کمبود آهن می تواند عوارض ناشی از بیش فعالی را افزایش دهد. این ماده معدنی را می توان با رژیم غذایی یا به صورت مکمل غذایی دریافت کرد، اسفناج، گوشت قرمز، کنجد و لوبیا و عدس منبع خوبی برای آهن محسوب می شوند.
پروتئین
پروتئین ها می توانند باعث افزایش تمرکز و بالانس کردن سطح قند خون شود، همچنین در بهبود عملکرد مغز نیز موثر است، مواد غذایی چون عدس، لوبیا، گوشت سفید و قرمز، تخم مرغ و …. منابع خوب پروتئین هستند.
مواد غذایی پروبیوتیک
خوردن غذاهای پروبیتیک بر سلامت مغز و روده تاثیر گذار است. بنابراین با استفاده از این مواد غذایی می توانید مکانیسم گوارش بدن را بهبود بخشید.
روی
گفته می شود که بین کمبود روی و بیش فعالی کودکان رابطه مستقیمی وجود دارد، کمبود روی باعث عوارضی چون خشونت، بی قراری، گریه های زیاد، کج خلقی و ناتوانی در تمرکز می شود. گوشت، جگر، غلات کامل، لوبیا‌ها، مغز‌ها و سویا منابع خوبی برای تامین روی می‌باشد.
در حالت کلی باید گفت تمام مواد خوراکی که برای بهبود عملکرد مغز مفید هستند می توانند به شکل چشمگیری عوارض ناشی از اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز را بهبود بخشند.
غذاهای مضر برای کودکان بیش فعال کدام است؟
مواد غذایی که در این بخش به آنها اشاره خواهیم کرد، خوراکی هایی هستند که مصرف آنها می تواند باعث افزایش بروز عوارض بیش فعالی شود، بنابراین بهتر است که مصرف این مواد با احتیاط کامل و یا حتی حذف از رژیم غذایی کودک دنبال شود.
شکر و قندهای مصنوعی و گلوتن
رابطه مشخصی بین مصرف قندها و بروز عوارض بیش فعالی وجود دارد، بنابراین مصرف انواع شیرینی جات، شکلات ها، غداهای شیرین و نوشابه ها باید کنترل شده باشد و حتی در صورت توان از رژیم غذایی کودک حذف شوند.
چربی های اشباع، ترانس و هیدروژنه
این چربی های مضر غالبا در فست فودها، لبنیات، روغن قنادی، پیتزاهای منجمد، تنقلات بسته بندی و مارگارین موجود است، بنابراین باید سعی کرد که مصرف این گونه مواد تا حد ممکن کاهش پیدا کند.
لبنیات پرچرب
تحقیقات نشان می دهد که مصرف لبنیات پرچرب در رژیم غذایی کودک بیش فعال باعث آشفتگی او می شود. بهتر است به جای شیر گاو پرچرب از شیر سویا استفاده شود و یا لبنیات کم چرب جایگزین لبنیات پرچرب شود.
رنگ های مصنوعی
استفاده از اسمارتیز، خوراکی های رنگ شده با رنگ های مصنوعی و رنگ های خوراکی غذا می تواند اثر منفی بر عملکرد مغز کودکان بیش فعال داشته باشد، انواع اسنک ها، چیپس، پفک و کیک های صنعتی که دارای رنگ های خوراکی صنعتی و مواد نگهدارنده هستند برای این کودکان به شدت مضر بوده و بهتر است با خوراکی های سالم خانگی جایگزین شوند.
شکلات ها
یکی از بدترین مواد خوراکی تاثیر آنی بر رفتار کودکان بیش فعال دارد شکلات است، این ماده خوراکی به دلیل وجود قند می تواند باعث بروز اختلالات بیش فعالی و عدم تمرکز در کودکان باشد.
نکات تغذیه ای که باید به آنها توجه کرد
– بهتر است برای کودکان بیش فعال یک برنامه منظم تغذیه ای در نظر بگیرید، بهتر است فواصل زمانی چندساعته بین وعده های تغذیه ای کودکان بیش فعال وجود داشته باشد.
– بهتر است میان وعده های مغذی و سالم برای این کودکان در نظر گرفت.
– از مصرف غذاهای کنسروی و آماده و به ویژه فست فودها بپرهیزید.
– مصرف میوه و سبزیجات تازه را در رژیم غذایی کودک بگنجانید، به ویژه سبزیجات پهن برگ و سبز تیره باید حتما در رژیم غذایی کودکان بیش فعال قرار داشته باشد.
– در مورد مصرف مکملها و مولتی ویتامین ها حتما با پزشک مشورت کنید و سعی کنید که سرخود مکملی را برای استفاده انتخاب نکنید.
– مصرف آب را افزایش داده و در مصرف نوشیدنی های کافئین دار چن قهوه و نسکافه احتیاط کنید.
– مصرف غذاهای آلرژی زا را حذف کنید.
کلام آخر
توجه داشته باشید که عادات غذایی در کودکی شکل میگیرند و تا پایان عمر ادامه پیدا می کنند، بنابراین با توجه به اهمیت تغذیه در کودکان بیش فعال بهتر است که عادات غذایی سالمی برای آنها در نظر گرفته شود و عادات بد غذایی را ترک کنند، باید مصرف قند، شکر، نمک و چربی های اشباع تا حد ممکن کاهش پیدا کند و مصرف مواد غذایی ارگانیک و سالم جایگزین آنها شود.
این کودکان نیاز به یک برنامه غذایی کامل دارند، برای اینکه از مواهب یک برنامه غذایی کامل و مناسب برای کودکان بیش فعال بهره مند شوید می توانید یک برنامه غذایی زیر نظر پزشک متخصص تغذیه داشته باشید و در مورد آن با پزشک فرزند خود نیز صحبت کنید.
این نکات تغذیه ای شاید عامل اصلی درمان کودکان بیش فعال نباشد اما مطمئنا رعایت آنها می تواند عوارض ناخواسته این اختلال را به حد چشمگیری کاهش دهد.
Views: 98
