با نوجوانان چطور رفتار کنیم؟

یکی از مهمترین و سرنوشت سازترین دوران زندگی برای هر انسانی، دوران نوجوانی است. بسیاری از روانشناسان معتقدند نوجوانی زمان تحول اندیشه در افراد است. افکار نو، دیدگاه های تازه و  افق های جدیدی در این دوران تجربه می شود. مشکلات میان والدین و فرزندان در این دوران آغاز می شود و کوچکترین اشتباهی از سوی فرزند یا والدین می تواند سرنوشت یک فرد را برای همیشه تغییر دهد. ما در این مقاله از مدرسانه قصد داریم به دوران نوجوانی و وظایفی که والدین در این دوران بر عهده دارند بپردازیم.

تعریف نوجوان و شناخت ویژگی های نوجوانی

معمولا در تمام دنیا سن نوجوانی را بین ۱۱ تا ۱۸ سالگی در نظر می گیرند. در این دوران تغییرات فیزیکی و روانی ایجاد می شوند، تغییرات روانی شامل تغییر در تفکر، حل مسائل، تحولات فکری، آینده نگری، مسائل عاطفی و احساسی و استقلال طلبی و تغییرات فیزیکی شامل تغییر صدا، رشد اندام های جنسی زنانه و مردانه، رسیدن به بلوغ جسمی و … می شود.

شناخت دقیق ویژگی ها و تغییرات در دوران نوجوانی کمک می کند که بتوانید فرزند خود را در این دوران بیشتر درک کنید و یا اگر یک نوجوان هستید بحران ورود به نوجوانی و بلوغ را راحت تر پشت سر بگذارید.

عموما در دوران نوجوانی افراد مهرطلب، کمال گرا، استقلال طلب و تا حدی جسور و عصیانگر می شوند. ممکن است سعی در جلب توجه جنس مخالف داشته باشند، به دوستان خود بیش از هر کس دیگری اعتماد کرده و علاقه به گذراندن وقت با آنها دارند. آنها بیش از گذشته به کشف خود می پردازند و مدام در مورد خواسته های خود صحبت می کنند. در واقع نوجوانی زمان ایجاد زیرساخت های شخصیتی یک فرد است که شخصیت و هویت مستقل او را به عنوان یک انسان، در آینده تشکیل می دهند.

نوجوانی؛ چالشی برای والدین و فرزندان

دوره نوجوانی دوره ای حساس و بحرانی است، این دوره هم برای خود فرد و هم برای والدین او با چالش هایی همراه است. حتی ممکن است یک کودک با ورود به نوجوانی از حجم تغییراتی که در خود احساس می کند دچار سردرگمی، استرس و حتی ترس شود. احساساتی که نمی تواند به راحتی در مورد آنها صحبت کند و شاید همین مسئله عامل اصلی ناسازگاری اکثر نوجوانان با والدین باشد.

کشف هویت فردی مهمترین چالش پیش روی نوجوانان است. آنها تلاش می کنند تا خود مستقل شان را به دیگران بقبولانند. دیگر محدودیت ها و قوانین سختگیرانه والدین را بر نمی تابند. در مورد مسائل عمیق تر فکر می کنند. به آینده خود می اندیشند و حتی ممکن است این کشف هویت آنها را به زیر پا گذاشتن ممنوعیت ها و عبور از محدودیت ها سوق دهد.

مهمترین عاملی که باعث تعارض میان نوجوانان و والدین می شود، مربوط به استقلال آنها است. اکثر والدین تلاش می کنند تا نوجوان خود را در این دوره نصیحت کرده و یا کنترل کنند تا کمتر آسیب ببیند، اما نوجوان نیز به دنبال آزادی بیشتر و کشف دنیای جدید است.

اگر بخواهیم منصفانه به قضیه نگاه کنیم باید بگوییم هر دوی آنها حق دارند. هم والدین که نگران امنیت، رفتار و شکل گیری شخصیت اجتماعی فرزند خود هستند و هم نوجوانی که دیگر نه کودک است و نه هنوز آنقدر بزرگ شده است که بتواند به تنهایی تصمیم گیری کند اما به دنبال استقلال شخصیتی، مادی و اجتماعی است.

حال که با مشکلات این دوره از زندگی آشنا شدید باید دید راه حل این مشکل چیست؟ چگونه می توان هم از نگرانی والدین کاست و هم احترام و شخصیت یک نوجوان را حفظ کرد؟ در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.

استرس را از خود دور کنید

اگر می خواهید به عنوان والدین بهترین رفتار را با فرزند خود داشته باشید، به یاد بیاورید که خودتان روزی نوجوان بودید. خوب فکر کنید، دوران نوجوانی خود را به یاد آورید، اگرچه هر فرد رفتارها و شخصیت متفاوتی دارد اما باز هم می توانید شباهت هایی را در میان همه نوجوانان بیابید. پس به جای استرس گرفتن و تفکرات منفی تلاش کنید تا در موقعیت های مختلف خونسردی خود را حفظ کنید. دور کردن استرس کمک می کند تا رفتار معقولانه تری داشته باشید و منصافنه تر عمل کنید.

بنیان خانواده را مستحکم کنید

در ایران خانواده معنای متفاوتی نسبت به سایر کشورها از جمله کشورهای غربی دارد. ما نسبت به سایر کشورهای دنیا مدت زمان بیشتری را در کنار خانواده سپری می کنیم، پس مهم است که بنیان خانواده برای همیشه مستحکم باقی بماند. متاسفانه شرایط اقتصادی خانواده ها را به سمت و سویی سوق می دهد که در تلاش هستند تا نیازهای مادی و آموزشی فرزند خود را تأمین کنند و این تصور غلط وجود دارد که با تأمین چنین نیازهایی وظیفه ما به عنوان والدین در مقابل فرزندان به پایان رسیده است.

برخی والدین نیز تلاش می کنند تا با کار مضاعف و ثروت اندوزی میراث قابل توجهی برای آینده فرزند خود به جا بگذارند. این در حالی است که مهمترین سرمایه برای نوجوانان تربیت صحیح و قرارگیری در مسیر درست زندگی و پیشرفت های تحصیلی، اجتماعی و مهارتی است. در واقع یک فرد نالایق و بزهکار قادر است حتی بزرگترین ثروت ها را به راحتی نابود کند، در حالی که یک فرد موفق می تواند با دست خالی خود سازنده ثروت و آینده باشد.

بنابراین توصیه می شود در کنار تأمین نیازهای مالی به نیازهای عاطفی فرزندان نیز توجه کنید. رفتارها باید به گونه ای باشد که نوجوان تقدس خانواده و حریم آن را محترم شمرده و به قوانین خانوادگی پایبند باشد. وقت گذراندن های طولانی در کنار خانواده، جمع های صمیمانه خانوادگی، صحبت کردن با اعضای خانواده و نظرخواهی از آنان در زمینه های مختلف کمک می کند که نوجوان خود را ارزشمند و متعلق به خانواده بداند و کمتر تحت تأثیر محیط خارج از منزل قرار گیرد.

کنترل گرا و سخت گیر نباشید

نوجوانی سن اکتشاف است، سن آمادگی برای رویارویی با مشکلات، سن ورود به اجتماع و کسب یک هویت مستقل فردی. پس بهتر است با این حقایق کنار آمده و اجازه دهید فرزند شما خودش دنیای مورد نظرش را کشف کند. این توصیه معنای ولنگاری و یا رها کردن نوجوانان نیست. بهتر است به جای این که همانند یک دوربین مداربسته او را کنترل کنید و  یا با حصار کشیدن دور او تلاش کنید تا او را از همه آسیب ها دور سازید، محیط امنی را برای او ایجاد کنید تا بتواند خود به تنهایی هویتش را کشف کند.

شناخت دوستان نزدیک فرزند نوجوانتان و ایجاد رفت و آمدهای خانوادگی، شرکت در کلاس های آموزشی، فرهنگی، ورزشی و … می تواند مقدمات مناسبی برای حضور در اجتماعی غیر از خانواده و مدرسه را برای فرزند شما فراهم سازد.

اعتمادسازی کنید

نوجوانان از قضاوت شدن بیزار هستند. به همین دلیل است که اکثر کارهای خود را پنهانی انجام می دهند به ویژه اگر والدینی کنترل گر و حساس داشته باشند. اگر می خواهید فرزندتان همه چیز را با شما در میان بگذارد از بازجویی او یا دوستانش دست بکشید. بهتر است تمرین کنید که شنونده خوبی باشید. اگر موضوعی را برای شما تعریف می کند سریعا موضع گیری یا اظهار نظر نکنید، اجازه دهید صحبت هایش را به پایان برساند، نظر خودش را بیان کند، بهترین راه این است که با او مذاکره کنید (مذاکره با مناقشه فرق دارد) در انتهای بحث می توانید نظرات خود را با دلیل شرح دهید.

می توانید با او در مورد مسائلی که در مدرسه، آموزشگاه، ورزشگاه و یا جمع های دوستانه شان رخ می دهد صحبت کنید. تلاش نکنید که او را وادار به صحبت کنید. اگر احساس می کنید چیزی را از شما پنهان می کند و یا از پاسخگویی فرار می کند به او یادآوری کنید که در هر اتفاق و هر رخدادی همیشه پشتیبان او خواهید بود و می تواند روی کمک های شما حساب کند.

اطلاعات خود را به روز کنید

دنیا مدام در هر حال تغییر است. نمی توان یک روش تربیتی سنتی را به صرف این که پدران شما نیز با همین روش ها بزرگ شده و شما را تربیت کرده اند مقدس بدانید. امروز همه چیز متفاوت است و مطمئنا فردا از امروز متفاوت تر خواهد بود. تلاش کنید که به روز باشید. اطلاعات خود را در مورد مسائل روانشناسی و شخصیت شناسی فردی به روز نگه دارید. در این مورد مطالعه داشته باشید و یا در صورت لزوم از کارشناسان و مشاوران خانوادگی در این زمینه کمک بگیرید.

در دسترس باشید

گاهی اوقات نوجوان تصور می کند که والدین هرگز وقتی برای او ندارند. به ویژه در مورد خانواده هایی با والدین شاغل این مسئله پر رنگ تر است. باید به فرزند خود اثبات کنید هر زمان که او بخواهد در اختیارش خواهید بود. برای این که با نوجوان خود باشید وقت بگذارید. مثلا یک آخر هفته مرخصی بگیرید و عصرانه را در پارک یا کافه در کنار او بگذرانید. یا از او بخواهید فیلم مورد علاقه اش را تهیه کند تا آخر هفته کنار هم آن را تماشا کنید. در مورد موضوعات مورد علاقه اش بحث کنید، این بهترین روش برای کشف ذهنیت و روحیات فرزندتان است که خرج زیادی هم ندارد. تنها کافی است برای با او بودن وقت بگذارید.

توصیه مدرسانه

رویارویی با دوره نوجوانی اگر برای آن آماده باشید اصلا سخت نیست. اگر بدانید چگونه با فرزند خود ارتباط بگیرید و خود را در کنار او قرار دهید این دوران می تواند روشن ترین دوره زندگی برای فرزند شما باشد. فقط کافی است آگاهی های لازم را در این زمینه کسب کرده باشید.

اگر تا به امروز با نوجوان خود مشکل داشته اید هنوز هم دیر نشده است، شما می توانید با شرکت در دوره های مشاوره تمامی مشکلات و عوارضی که تا به امروز در زندگی شما داشته اند را برطرف کرده و در مسیر درست قرار گیرید.

Views: 429