جای خوشحالی است که استفاده از خدمات مشاوره و روانشناسی در سال های اخیر، جایگاه ویژه خود را یافته است. امروزه بسیاری از خانواده ها به اهمیت و مزایای استفاده از خدمات روانشناسی و مشاوره تحصیلی و تربیتی فرزندان پی برده اند. با این حال این سوال برای بسیاری والدین مطرح است که چه زمانی باید کودک را برای مشاوره یا روانشناسی برد. ما قصد داریم در این مقاله به موضوع بهره مندی از خدمات مشاوره و روانشناسی و زمان دریافت آن بپردازیم.
اهمیت استفاده از خدمات روانشناسی و مشاوره
یکی از مهمترین بخش های سلامتی در کودکان و بزرگسالان، بحث سلامت روان است. سلامت روانی در کودکان اهمیت بیشتری دارد چرا که تأثیرات بلندمدتی بر توانایی ها و شکوفایی استعدادهایش یا شخصیت فردی و اجتماعی او در آینده خواهد داشت. عموما کودکانی که از نظر روانی در سلامت کامل هستند کیفیت زندگی بهتری را در خانه ، مدرسه و اجتماع تجربه می کنند و قادر به انجام وظایف و مسئولیت های خود به نحو احسنت هستند. به همین دلیل است که دوره کودکی و نوجوانی مهمترین دوره زندگی یک فرد محسوب می شود. همانطور که حتما خوانده اید و می دانید، بسیاری از مشکلات رفتاری، ذهنی و اجتماعی افراد در بزرگسالی ریشه در کودکی آنها دارد. بنابراین شناخت زود هنگام و درمان بیماری ها یا مشکلات روانی و ذهنی می تواند بسیاری از عواقب ناخوشایند بزرگسالی را از میان بردارد.
عموما مشکلات ذهنی و روانی کودکان می تواند به مرور به شخصیت آنها تبدیل شود، پس هرچه زمان بیشتری بگذرد، روند تشخیص و درمان دشوارتر خواهد بود. پی بردن به این که آیا یک کودک یا نوجوان مشکل جدی دارد و یا نیازمند درمان هست یا خیر، آسان نیست، در بسیاری از موارد این تشخیص از حیطه توانایی و علم والدین خارج است. در چنین مواقعی نقش مشاوره و روانشناسی بسیار پررنگ می شود.
مشاوره و روانشناسی تخصصی کودک و نوجوان
شاید جالب باشد بدانید روانشناسی کودک و نوجوان نوعی از خدمات تخصصی روانشناسی است که مختص این گروه سنی ارائه می شود. نکته جالب تر این که استفاده از مزایای روانشناسی کودک شامل همه کودکان از رده سنی نوپا تا پیش دبستانی و نوجوان می شود. دریافت خدمات روانشناسی کودک به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
– ارائه خدمات مشاوره و روانشناسی به والدین که شامل انواع روش های تربیتی یا بهبود ارتباط با فرزندان و همچنین روش های کشف هوش و استعداد تحصیلی کودکان و نوجوان یا هرگونه خدماتی که در این عرصه به والدین عرضه می شود تا شرایط بهتری را برای فرزند خود مهیا سازند.
– ارائه خدمات به کودک و نوجوان که در این روش مشاور یا روانشناس به درمان اختلالات ذهنی و مشکلات روانی کودک یا نوجوان می پردازد. در این نوع خدمات هدف ارتقای سلامت کودک و نوجوان در ارتباط مستقیم با آنها است. با توجه به حساسیت هایی که در بخش قبل به آن اشاره کردیم ارائه مشاوره روانشناسی به کودک یا نوجوان اهمیت بسیار زیادی دارد.
باید به این نکته توجه داشت که مشاور کودک یا نوجوان نیاز به تخصص، تجربه و دانش بالایی در شناخت، ارزیابی و تعیین مشکلات این رده سنی دارد. در واقع مهمترین هدف از روانشناسی و مشاوره کودک برطرف کردن مشکلاتی است که می تواند شخصیت یا زندگی کودک یا نوجوان را تحت تأثیر قرار دهد، پس بسیار مهم است که این امر توسط یک شخص کاملا آگاه از نظر علم و تجربه انجام گیرد. جلسات مشاوره کودک و نوجوان ممکن است تنها با خود فرد و یا در حضور والدین او انجام گیرد.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کنیم این است که جلسات مشاوره و روان شناسی کودک همانند جلسات درمانی بزرگسالان است با این تفاوت که روش های مشاوره و درمان کاملا تخصصی و متناسب با سن و شرایط کودک و نوجوان اتخاذ می شود.
جلب اعتماد کودک یا نوجوان و آغاز جلسات درمانی و مشاوره بر پایه گفتگو مهمترین اصل در روانشناسی کودک و نوجوان است. وقتی روانشناس با مشکلات و چالش های شخصیتی کودک و نوجوان آشنا شده و مشکل او را به شکل دقیق تشخیص داد نوبت به انتخاب روش های درمانی می رسد که مهمترین بخش در حوزه روانشناسی کودک و نوجوان محسوب می شود.
معمولا در درمان کودکان استفاده از بازی های خاص یا کارهای هنری مثل نقاشی، مجسمه سازی و کاردستی رواج دارد در مورد نوجوانان با توجه به توانایی فرد در بیان مشکلات، راهکارهای درمانی متفاوت و اصولا بر پایه گفتگو خواهد بود.
چه زمانی باید به روانشناس کودک مراجعه کرد؟
زمینه های استفاده از مشاوره و روانشناسی کودک بسیار گسترده است. برای کودک یا نوجوانی که مشکلات شخصیتی، رفتاری و تحصیلی دارند استفاده از این خدمات می تواند بسیار کاربردی و تأثیرگذار باشد. در برخی از موارد ممکن است مشکل کودک یا نوجوان نیاز به رسیدگی فوری و جدی باشد، در چنین شرایطی مراجعه زود هنگام به روانشناس یا مشاور می تواند نقش جدی در درمان به موقع داشته باشد. برای این که فرصت های طلایی تشخیص و درمان از میان نرود بهتر است که به محض برخورد با مشکلات هرچند کوچک تلاش کنیم تا نظر یک کارشناس با تجربه و متخصص را جویا شویم.
شرایط و مواردی چون از دست دادن اعضای خانواده، طلاق یا ترک والدین، بیماری های جسمی خاص، جدایی از دوستان صمیمی یا حتی حیوان خانگی، مشکلات رفتاری، مشکلات آموزشی در مدرسه یا خانه، مشکلات رفتاری مثل اوتیسم و تکانشگری نیاز به رسیدگی فوری توسط یک مشاور یا روانشناس دارند. معمولا چنین مشکلاتی با چالش هایی چون استرس، اضطراب، تغییرات خلق و خو، تغییر در اشتها، شب ادراری، افت تحصیلی و … روبه رو خواهند بود.
گاهی اوقات نیز ممکن است شرایط ظاهرا عادی و آرام به نظر برسد اما وجود علائمی در کودک یا نوجوان نشان دهنده مشکلات روحی و روانی او باشد که در این صورت نیز باید سریعا برای درمان اقدام شود. مهمترین مواردی که می توان به آن اشاره کرد عبارتند از:
– مشکلات جسمی مثلا بی خوابی، کاهش اشتها، تکرر ادرار، کاهش وزن و …
– تغییرات رفتاری مثل وسواس، کاهش روابط نزدیک اجتماعی و خانوادگی، پرخاشگری و …
– مشکلات تحصیلی از جمله افت تحصیلی، کاهش تمرکز، مشکلات یادگیری مثل بیش فعالی، قلدری در مدرسه
– مشکلات روانی و ذهنی مثل استرس و اضطراب، تمایل به تنهایی، افسردگی و گریه کردن مداوم و بی دلیل
جمع بندی
یکی از اصلی ترین خدمات در حوزه سلامت روان در کودکی و بزرگسالی خدمات مرتبط با روانشناسی و مشاوره است. در سال های اخیر استفاده از چنین خدماتی بسیار مورد توجه قرار گرفته و کار را برای درمان کودکان یا نوجوانان دارای مشکلات عنوان شده، ساده تر ساخته است. استفاده از چنین خدماتی می تواند نقش برجسته ای در رفع مشکلات خانوادگی یا بهبود ارتباط والدین و کودک، کشف استعدادها، مشکلات درسی و … داشته باشد.
Views: 411
