امروزه یکی از بزرگترین نگرانی های والدین اعتیاد کودکان و نوجوانان به بازی های رایانه ای است. این مسئله در سال های اخیر به ویژه در دوران پاندمی کرونا که دانش آموزان تحت آموزش آنلاین قرار دارند به یک چالش بزرگ تبدیل شده است.
شنیده می شود که اکثر بازی های رایانه ای اعتیاد آور هستند و سازمان جهانی بهداشت اخیرا اعتیاد به بازی های کامپیوتری را در فهرست بیماری های اختلالی قرار داده است. پس در واقع باید به شدت مراقب چنین اعتیادی در کودکان و نوجوانان بود.
بازی های کامپیوتری خوب یا بد؟
با توجه به این که اعتیادآور بودن بازی های کامپیوتری احراز شده است آیا باید چنین بازی هایی را تحریم کرد؟ به گفته بسیاری از کارشناسان این حوزه ، با توجه به پیشرفت فناوری ها و دسترسی سریع و آسان کودکان و نوجوانان به بازی های کامپیوتری به واسطه تلفن های همراه ، تبلت ها و سایر سیستم های رایانه ای ، قوانین چنین بازی هایی باید مجددا ارزیابی شود.
البته باید ذکر کنیم که مدیریت صحیح زمان بازی تمامی مشکلات ناشی از اعتیاد بازی های کامپیوتری را حل خواهد کرد و این نگرانی ها به معنای نفی کامل چنین بازی هایی نیست.
بازی های کامپیوتری از دیرباز مورد توجه همه سنین بوده است. اغلب ما سرگرمی های ناشی حاصل از بازی با چنین نرم افزارهایی را دوست داریم. وقتی پای بازی های کامپیوتری در میان باشد، همه اعتراف می کنیم که ساعت های زیادی را بدون این که متوجه باشیم سرگرم بازی هستیم. گاهی اوقات یک گیمر به صورت وسواس گونه ای به ادامه بازی اعتیاد پیدا می کند. اعتیاد به بازی اخیراً از نظر بالینی به عنوان یک اختلال در کنار سایر اعتیادهای نوظهور جدید مانند اعتیاد آنلاین یا اینترنتی مبتنی بر فناوری در نظر گرفته شده است. هنوز بحث هایی در مورد اینکه آیا این یک اعتیاد واقعی است یا خیر وجود دارد.
برخی از روانپزشکان معتقدند که هنوز نمی توان به طور قطع در مورد اعتیادآور بودن بازی های کامپیوتری نظر داد اما بررسی های رفتاری یک گیمر نشان می دهد که دور ماندن از محیط بازی باعث بروز حالت هایی مثل استرس، نگرانی، سردرگمی و … می شود.
درمان اعتیاد به بازی های کامپیوتری
فارغ از این که بازی های کامپیوتری اعتیادآور هستند یا خیر ، با توجه به مشکلاتی که برای گیمرها در این زمینه ایجاد می کند که در گیمرهای کودک و نوجوان باعث افت تحصیلی ، بیماری های ناشی از بی تحرکی ، ضعیف شدن چشم ها، استرس و اضطراب و … می شود باید به دنبال راه های تشخیص و درمان این اختلال بود. اکثر درمان های مرتبط با این موضوع کم هزینه و در دسترس هستند.
یک روانشناس بالینی در این زمینه می گوید: اولین قدم قبل از هر کاری این است که تشخیص دهیم آیا کودک یا نوجوان ما به اعتیاد بازی های کامپیوتری دچار شده است یا خیر. مهمترین علائمی که در این زمینه می توان به آنها اشاره کرد احساس سردرگمی، پرخاشگری، استرس و اضطراب، گوشه گیری و … زمانی که دور از تلفن همراه یا سیستم کامپیوتری خود هستند و بازی نمی کنند، است. در صورت مشاهده چنین علائمی باید به این فکر کنید که کودک یا نوجوان شما در معرض اعتیاد به بازی های کامپیوتری قرار دارد.
این روانشناس معتقد است که بازی های کامپیوتری به عنوان یکی از روش های سرمایه گذاری و درآمدهای بالا در تمام دنیا، ممکن است بسیاری از قوانین اخلاقی را دور بزند، همانطور که در سایر زمینه های تجاری نیز شاهد بروز چنین مشکلاتی هستیم. بنابراین طبیعی است که طراحی بازی های کامپیوتری برای همه رده های سنی با هدف اعتیاد کودکان و نوجوانان به این بازی ها صورت گرفته باشد و این وظیفه والدین است که فرزندان خود را از گرفتار شدن در چنین بحرانی نجات دهند.
اگرچه همه توسعه دهندگان بازی های کامپیوتری مسئول هستند که به زمان و سرمایه گذاری مالی بازیکن در بازی احترام بگذارند، اما چنین قوانینی در همه بازی های رایانه ای اجرا نمی شود و برخی از بازی ها به شکل بی رحمانه ای اعتیاد آور طراحی شده اند.
یکی از زمینه‌های خاص نگرانی، بازی هایی هستند که دارای «طبقه بندی رایگان و غیر رایگان» هستند که در آن ها فقط می‌توانید در یک بازی شرکت کنید یا با هزینه کردن پول می توانید سطح بازی خود را ارتقاء دهید. چنین بازی هایی می توانند کاربران را به صرف زمان بیش از حد برای گذر از مرحله های بیشتر بازی تشویق کنند.
در برخی از کشورها از جمله بلژیک استفاده از بازی هایی که در آنها روش های امتیازدهی و یا گذر از مراحل با بازی های بیشتر و یا استفاده از چرخانک های شانس که شبیه به ماشین های قمار یا دستگاه های پوکر عمل می کنند ممنوع اعلام شده است و افراد زیر سن قانونی به چنین بازی هایی دسترسی ندارند.
به نظر می رسد که این وظایف دولتمردان است که تحقیقات و بررسی لازم برای طبقه بندی چنین بازی هایی را انجام دهد. تا زمانی که قانون و سیاست نتوانند قوانینی را در مورد قمار و پیشرفت منصفانه در بازی‌ها تنظیم کنند، این کاملاً به عهده توسعه دهندگان و ناشران بازی است که با اطمینان از وارد نکردن بخش‌هایی در بازی خود که بیش از حد اعتیادآور است یا قمار را تشویق می کنند، مسئول باشند.
خودتان بازی ها را انتخاب کنید
بازی های مختلفی با توجه به نیاز مخاطبان در رده های سنی متفاوت وجود دارد. بسیاری از این بازی ها مخصوص کودکان طراحی می شوند اما برخی از بازی های با سیاست تشویق مخاطب به پرداخت پول و یا شرکت در قمار تولید شده اند. بزرگسالان قادر به شناسایی چنین بازی هایی هستند اما کودکان اصولا متوجه سیاست های موجود در این زمینه نمی شوند و این برای آنها خطرناک است. به همین دلیل توصیه می شود که بازی ها را خودتان برای کودکتان انتخاب کنید. با این حال آن چه که دنیا به آن نیاز دارد یک سیستم مقرراتی است که بتواند شناسایی دقیق بازی ها را برای مصرف کنندگان، به ویژه بچه‌ها، کمی آسان تر کند.
انتخاب آگاهانه
برای این که یک بازی مناسب را در اختیار فرزند خود قرار دهید به شکل آگاهانه عمل کنید. باید قبل از انتخاب بازی به این مسئله فکر کنید که آیا از نظر مالی، اجتماعی، عاطفی یا تأثیر روی خواب این بازی به کودک شما صدمه می زند. آیا این بازی قابل کنترل است؟ می توان به راحتی آن را مدیریت کرد؟
اگر نگران هستید که فرزند شما در معرض اعتیاد به بازی باشد بهتر است در اولین قدم سعی کنید استفاده او را کاهش دهید یا تعدیل کنید. اگر موفقیت آمیز نبود، بهتر است با یک پزشک مشاور یا روانشناس در این زمینه صحبت کنید.
اگر بازی به روشی متعادل و مناسب مورد استفاده قرار گیرد می تواند سرگرمی خوبی بوده و آرام بخش و سرگرم کننده باشد. اما در صورتی که احساس می کنید این بازی های کامپیوتری تأثیر مخربی روی سلامت روان و جسم کودک و نوجوان دارد باید در مورد آن جدی تر بی اندیشید.
