۶ راه برای تقویت رشد ذهنی کودک

رشد ذهنی کودک ( mental-development in children ) بخش مهمی از رشد کودک است که شامل توانایی های مختلف ذهنی در سنین مختلف رشد از بدو تولد تا بزرگسالی می شود. در حقیقت با گذشت زمان و رشد کودک، واکنش های ذهنی او نیز دچار تحول و تغییر می شوند. این واکنش ها ممکن است در ابتدا بسیارساده باشند اما به مرور زمان به فعالیت های ذهنی پیچیده ای تبدیل می شوند که قابل بررسی است. از آنجایی که روند رشد ذهنی کودک به ویژه در زمان ورود به مدرسه از اهمیت بالایی برخوردار است در این مقاله از مدرسانه به نکات مهم پیرامون رشد ذهنی و ذهنیت رشد از کودکی تا بزرگسالی و راه های تقویت آن می پردازیم.

منظور از رشد ذهنی چیست؟

رشد ذهنی در واقع یک فرآیند است که از بدو تولد فرد آغاز شده و به مرور دردوره های مختلف رشد جسمی و روانی تغییر می کند. این رشد شامل توانایی هایی مانند حضور ، درک ، مشاهده ، به یاد آوردن ، تصور کردن ، فکر کردن ، حل مشکلات و رشد هوش و همچنین یادگیری زبان است. این توانایی ها با افرایش سن کودک تغییر وافزایش پیدا میکند و  میزان این تغییر با توجه به سن و تجربیات خاص متفاوت است.

اگرچه یک الگوی رشد ذهنی کلی وجود دارد اما هر فرد به شکل منحصر به فرد رشد می کند. تمام توانایی ها و فعالیت های ذهنی که نام بردیم با هم مرتبط و وابسته هستند اما هیچ یک  از آنها به تنهایی تأثیرگذار نیستند. در کنار وابستگی متقابل مهارت ها در  رشد ذهنی، یکی دیگر از ویژگی های آن استمرار است.

نشانه های عدم رشد ذهنی در کودک

عموما کودکانی که رشد ذهنی آنها به خوبی شکل نگرفته باشد در مقایسه با همسالان خود مشکلاتی دارند. این مشکلات ممکن است حتی در ساده ترین فعالیت ها از جمله برش دادن اشکال با قیچی از روی کاغذ خود را نمایان سازد. این کودکان سریعا از کارهایشان دست می کشند، خسته می شوند یا اصطلاحا کم می آورند.

این کودکان ممکن است در کارهایی چون درست کردن پازل، کاردستی، نقاشی کشیدن و … نیز مشکل داشته باشند. آنها خیلی سریع دست از کار می کشند و هیچ انگیزه ای برای ادامه فعالیت خود ندارند.

اگرچه ممکن است بسیاری از والدین تصور کنند که این کارها در زمره فعالیت های مورد علاقه فرزندشان نیست و یا در چنین مهارت هایی استعداد کافی ندارد باید بگوییم که موفقیت در بسیاری از کارها به معنای بهترین بودن در آن نیست. به گفته کارول دوک، روانشناس دانشگاه استنفورد، در واقع، کاملا برعکس است. پس از چندین دهه تحقیق در مورد مفهوم دستاورد، او اصطلاح ذهنیت رشد را ابداع کرد. وی به این باور اشاره دارد که توانایی ها و استعدادهای شما ذاتی یا “ثابت” نیستند، بلکه می توانند در طول زمان از طریق تمرین های سختکوشانه و یادگیری توسعه یابند.

وی خاطرنشان می کند که همه انسان ها با ترکیبی از ذهنیت های ثابت و قابل رشد به دنیا می آیند. این ترکیب به صورت غریزی برای تکامل با تجربیات زندگی طراحی شده است.

در اینجا یک واقعیت جالب وجود دارد: همه ما با سرشتی به طور طبیعی کنجکاو به دنیا می آییم که در دوران کودکی این خصلت آشکارتر می شود به همین دلیل است که کودکان نوپا سعی می کنند هر چیزی را بدون رعایت محدودیت ها یا خطرات امتحان کنند. بنابراین وقتی ما – به عنوان بزرگسالان یا والدین-  فرزندانمان را از جسارت برای گام  نهادن فراتر از مرزهایشان منع کرده و در واقع آنها را محدود می کنیم، این مسئله رشد ذهنی آنها را تحت تأثیر قرار داده و از توسعه باز می دارد.

شاید بسیار راحت تر باشد که ذهن انسان را ثابت در نظر بگیریم، چرا که رشد ذهن به انرژی و تلاش بیشتری نیاز دارد که ممکن است بسیاری را خسته کند. برخی نیز راضی هستند که به یک روش ثابت فکر کردن و انجام کارها پایبند باشند زیرا می ترسند که تغییرات باعث انتقاد، مقایسه نامطلوب، شکست، ناامنی یا حالت تدافعی شود.

تحقیقات نشان می دهد آگاهانه یا نا آگاهانه، اتخاذ یک طرز فکر ثابت، فرد را در موقعیتی آسان قرار می ‌دهد که در آن می‌ توان شکست را به راحتی پذیرفت، زیرا به این واقعیت نسبت داده می‌شود که یک فعالیت خاص در حیطه استعداد فرد نیست. از سوی دیگر، رشد ذهنی، فرد را به چالش می کشد تا بر کاستی های خود غلبه کند و راهی برای برون رفت از آنها بیابد.

مزایای رشد ذهنی

وقتی شما بر این باور معتقد باشید که ذهن شما قابلیت رشد دارد، راه را برای یک عمر موفقیت هموار کرده اید. این کار در واقع همانند انگیزه ای برای یادگیری مهارت های کلیدی عمل خواهد کرد و می توان با اتکا بر آن از بسیاری از موانع زندگی به راحتی عبور کرد. پذیرفتن توسعه و رشد ذهنی می تواند با مزایای بسیاری همراه باشد که عبارتند از:

۱٫ این باور به شما کمک می کند تا با اشتیاق و پشتکار از منطقه امن خود بیرون بیایید و برای رسیدن به اهداف خود تلاش کنید. تلاش کردن برای دست یابی به مهارت ها از همان کودکی می تواند رویاهای آینده را برای شما دستیافتنی تر نماید.

۲٫ وقتی شما باور دارید که هرچیزی با ممارست و تلاش دستیافتنی است و ذهن شما قابلیت آموزش و رشد را دارا است قبول می کنید که با سخت کوشی می توان بسیاری از مشکلات را حل کرد. کودکی که با چنین ذهنیتی رشد می کند در کلاس، دانش آموز پیگیری است و هرگز از پرسیدن سوال دست نمی کشد.

۳٫ افرادی که به باور ذهنی رشد و تعالی رسیده اند آماده برای مقابله با چالش ها هستند و موفقیت را مانند یک سفر می دانند که برای رسیدن به آن باید از راه های پرپیچ و خم عبور کرد. این افراد چالش‌ ها را فرصتی برای یادگیری می‌ دانند و از آن به ‌عنوان ابزاری برای بهبود وضعیت خود استفاده می‌ کنند. آنها به جای ترسیدن و جا زدن در مقابل شکست ها کوشا و انعطاف پذیر هستند و همواره به دنبال چالش های جدید بوده و معتقدند که کسب یک توانایی یا مهارت جدید ارزش ریسک کردن دارد.

چگونه رشد ذهنی فرزند خود را بهبود بخشیم

اگرچه بسیاری از ما به سمت یک طرز فکر ثابت گرایش داریم، اما خبر خوب این است که ذهنیت رشد را می توان در همه افراد، صرف نظر از سن آنها یا جایگاهی که در زندگی دارند ایجاد کرد.

در واقع ذهنیت رشد و تعالی در مورد تغییر دیدگاه و تمایل به گام برداشتن در برابر چالش ها است. شما می توانید رشد ذهنی فرزند خود را بهبود بخشید و به او کمک کنید تا این ذهنیت رشد را در همه زندگی سرلوحه خود قرار داده و موفق باشد.  بهترین کارهایی که می توانید به عنوان والدین برای رشد ذهنی آنها انجام دهید عبارت است از:

۱٫ عاقلانه آن ها را تمجید کنید

از ستایش کردن هوش یا استعداد آنها خودداری کنید. هرگز رفتاری نکنید که احساس کنند استعداد خاصی داشته و یا تفاوت های زیادی با همسالان خود دارند. این کار نه تنها کمکی به رشد آنها نمی کند بلکه می تواند فرزند شما را به یک فرد تشنه ستایش تبدیل کند که دائما به دنبال جلب توجه و کسب تمجید دیگرا است. ضمن این که چنین نگرشی باعث توقف ذهنیت رشد در فرد نمی شود و همواره ترس از عدم موفقیت و ناامید شدن را در آنها ایجاد می کند. به جای این کار باید فرآیندی که بچه ها در آن شرکت می کنند، تلاش آنها، استراتژی هایشان، تمرکزشان، پشتکار و پیشرفتشان را تحسین کنید.

چنین تحسین های عاقلانه ای است که منجر به پیشرفت می شود چرا که حاصل تلاشی آگاهانه برای اعمال رویکردهای جدید است. مثلا هرگز به فرزند خود نگویید ” تو خیلی باهوشی” به جای این عبارت بگویید ” تو برای کسب این نتیجه خیلی تلاش کردی.”

۲٫ اجازه دهید فرزندانتان شکست بخورند

شکست و ناکامی یک مرحله سخت برای رسیدن به موفقیت است. با اجازه دادن به فرزندان خود برای شکست خوردن، به آنها می آموزید که آن را به عنوان بخشی از زندگی بپذیرند و از آن نترسند وقتی آنها شکست می‌خورند، فرصتی برای یادگیری و بهتر انجام دادن به دست می آورند. با این حال، ما [والدین] باید اطمینان حاصل کنیم که انتظارات واقع بینانه از فرزندانمان داشته باشیم و هرگز آنها را به خاطر شکست در انجام کاری سرزنش نکنیم. از آنجایی که بچه‌ها همیشه به دنبال تأیید در والدین خود هستند، به یاد داشته باشید که نحوه واکنش شما به شکست فرزندتان می‌تواند تفاوت در نحوه درک آنها از شکست ایجاد کند.

۳٫ کلمه “هنوز” را بپذیرید

شاید جالب باشد بدانید کلمات «هنوز» یا «هنوز نه» به بچه ‌ها اعتماد به ‌نفس بیشتری می ‌دهند و مسیری به سوی آینده به آنها نشان می دهد که پشتکار بیشتری در آن ها ایجاد می ‌کند. فقط با استفاده از کلمه “هنوز”، ذهنیت خود را تغییر می دهید و باور می کنید که اگرچه نتوانسته اید به یک مهارت دست پیدا کنید، اما این پایان کار نیست و می توانید به تلاش خود ادامه دهید. در واقع ” هنوز ” همه چیز به پایان نرسیده است. مطالعات نشان می دهد وقتی به دانش‌آموزان آموزش داده شد که هر بار که از منطقه امن خود بیرون آمده تا چیزی جدید و دشوار یاد بگیرند، نورون‌های مغزشان ارتباطات جدید و قوی‌ تری ایجاد می کنند و به مرور زمان دانش آموزان را باهوش تر می کند.

۴٫ اهداف کوچک تعیین کنید

تمام زندگی مسیری پرتلاش برای رسیدن به اهداف است. دستیابی به هدف های کوچک به شما انگیزه می دهد که برای رسیدن به هدف های بزرگتر تلاش کنید. بنابراین باید به فرزند خود بیاموزید که اهداف را واقع بینانه برای خود تعیین کند تا بتواند آنها را دنبال کند و به آنها دست یابد.

۵٫ آنها را تشویق کنید که سوال بپرسند

هیچ سوال اشتباهی وجود ندارد، فقط افرادی هستند که به دلیل ترس از اینکه سوالشان احمقانه به نظر می رسد، از پرسیدن هر سوالی می ترسند. زیبایی پرسیدن سوال در بازیابی دانش و یادگیری ناشی از آن است. بهتر است بچه ها را راهنمایی کنید تا سؤالات درستی درباره اهداف، فرآیند، یادگیری، هدف و … بپرسند.

۶٫ روی نمرات متمرکز نباشید

اگرچه از نمرات برای بیان رشد و یادگیری استفاده می شود اما این اعداد صرفا نماد یادگیری نیستند.  اگر بزرگترین هدف فرزندتان گرفتن نمره ۲۰ باشد او هرگز برای یادگیری درس نمی خواند و یا از ترس عملکرد ضعیف هرگز پا در مسیر جدیدی نمی گذارد. برای بچه ‌ای که نمرات پایینی می‌ گیرد، مقایسه شدن با دیگران باعث می‌ شود احساس کند شکست بزرگی خورده است. بهتر است به جای تمرکز بر نمرات محیط یادگیری فعال‌ تری را برای فرزند خود ایجاد کنید. هر تلاش او را بی پاداش نگذارید و به او بفهمانید که می تواند سبک یادگیری خود را داشته باشد. این کار کمک می کند که آنها به جای هدف کوتاه مدت کسب نمرات خوب، عشق مادام العمر به یادگیری داشته باشند.

جمع بندی

اگرچه مسیر رشد و تعالی یک مسیر ثابت و همیشگی بوده است اما انسان ها برای رسیدن به موفقیت ها می توانند مسیرهای متفاوتی را طی کنند. اعتقاد بر رشد ذهنی – ذهنیت رشد – در افراد کمک می کند که بتوانیم در مقابل بسیاری از ناکامی ها ایستاده و برای رسیدن به موفقیت روش های مختلفی را امتحان کنیم. ما در این مقاله به تفصیل در مورد این که والدین چگونه می توانند فرزندانی سخت کوش و تلاش گر تربیت کنند پرداختیم. این ذهنیت کمک می کند که بتوانید آینده فرزند خود را روشن تر ترسیم کنید. هیچ فردی با ذهن بسته متولد نمی شود و در حقیقت ذهن هر انسان دنیایی بی نهایت از آموخته های او است. ما می توانیم در تمام مسیر زندگی خود همواره مسائل جدیدی را بیاموزیم و زمینه های جدیدی را تجربه کنیم. شاید به همین دلیل است که می گویند ترس برادر مرگ است. در واقع وقتی ذهنیت رشد از همان کودکی در ناخودآگاه شما جای گرفته باشد هرگز از این که راه جدید، مهارت جدید، آموزش جدید و زندگی جدیدی را آغاز کنید نمی ترسید.

Visits: 62