یکی از مهمترین چالش های پیش روی مادران شلختگی و بی نظمی کودکان است، بیشتر مادران از به هم ریختگی هایی که کودکان آنها در اتاق خود و خانه ایجاد می کنند گله مند هستند. مهمترین نکته در این خصوص آن است که این بی نظمی و مقاومت در مقابل نظم و ترتیب می تواند تا بزرگسالی همراه کودک بوده و برای او در آینده دردسرساز شود، در این مقاله به بررسی چگونگی آموزش نظم به کودکان خواهیم پرداخت.
اهمیت آموزش نظم به کودکان
شاید فکر کنید که کودک به مرور زمان اهمیت نظم را در می یابد، اما باید بگوییم که این معجزه همیشه رخ نمی دهد، منظم بودن یک مهارت اکتسابی است که کودک آن را از سنین پایین می آموزد، ممکن است این امر توسط والدین یا در مهد کودک به او آموزش داده شود و یا کودک تحت تاثیر محیطی که در آن رشد می کند نظم را یاد بگیرد، در هر صورت باید مفهوم نظم برای کودک قابل لمس باشد، افرادی که از زمان کودکی نظم برای آنها شرح داده نشده است در بزرگسالی نیز افراد منظمی نخواهند بود و این مسئله ممکن است در بسیاری از موارد به ضرر آنها تمام شود، افراد بی نظم و انضباط غالبا افرادی افسرده هستند که هیچ اهمیتی برای ظاهر پیرامون خود قائل نخواهند بود، این مسئله می تواند به سلامت روح و روان وی صدمه وارد کرده و برچسب شلختگی برای او به همراه داشته باشد.
آموزش نظم از چه سنی شروع می شود
در این مورد باید بگوییم که می توان این آموزش را از سنین بسیار پایین شروع کرد، هر زمانی که کودک مفهوم استقلال، مالکیت و شخصیت را درک می کند می تواند نظم را نیز بیاموزد، به طور مثال همین که از سن سه سالگی کودک اسباب بازی های خود را می شناسد، سعی می کند شخصیت مستقلی داشته باشد و خود را به عنوان یک شخصیت مستقل نشان می دهد باید با مفهوم نظم نیز آشنا شود.
نظم در این سن می تواند به معنای قرار دادن اسباب بازی ها بعد از بازی در جای خود باشد، یا به طور مثال غذا خوردن روی میز یا زیر اندازی که مادر پهن می کند تا خرده های خوراکی روی زمین نریزد.
به گفته روانشناسان بهترین سن شروع آموزش نظم به کودکان از سن ۳ سالگی است. آنها از این سن می توانند درک کنند و آموزش ببینند. این آموزش ها کمک می کند تا در سن نوجوانی فرزندی منظم و مرتب داشته باشید.
چگونه به کودک بیاموزیم تا اتاق خود را مرتب کند
اینک نوبت آن می رسد که به روش هایی که برای آموزش نظم و مرتب کردن اتاق کودک وجود دارد بپردازیم. در این بخش شما را با این روش ها آشنا خواهیم کرد.
صبور باشید
مهمترین نکته در خصوص آموزش به کودکان صبر است، این صبور بودن در خصوص آموزش نظم به کودکان باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. گاهی نیاز است که درب اتاق کودک خود را ببندید و اجازه دهید او در همان اتاق کثیف و به هم ریخته باشد، یک نکته مهم که در این زمینه وجود دارد آن است که باید به اندازه سن کودک از او انتظار داشته باشید، شاید کودک شما روزانه تنها ده دقیقه بتواند اتاقش را مرتب کند، هیچ ایرادی ندارد، به جای این که دنبال تبدیل کردن کودک خود به یک خدمتکار و نظافتچی باشید سعی کنید راه را برای تبدیل شدن او به یک فرد منظم هموار کنید.
کارها را به بخش های کوچک تقسیم کنید.
گاهی پیش می آید که اتاق کودک به حدی به هم ریخته است که حتی نمی توان در آن راه رفت، بنابراین بهترین روش در این زمان ها آن است که اتاق را به بخش های کوچکتری تقسیم کنید، به طور مثال یک روز کمدها مرتب شوند، یک روز اسباب بازی ها را در قفسه ها قرار داد، روز دیگر زباله ها را جمع آوری کرد و نهایتا جارو و گردگیری. اما اجازه دهید همه این کارها کودک خود به تنهایی انجام دهد.
به اندازه توانش از او توقع داشته باشید
مطمئنا مواجه شدن با یک اتاق کثیف و به هم ریخته شما را عصبی خواهد کرد تا جایی که ممکن است غیر منطقی شوید و از کودک بخواهید که همه کارها را در آن واحد انجام دهد و اتاقش را تمیز کند، این بیشتر به یک معجزه احتیاج دارد یا حداقل یک چوب جادویی همراه یک ورد معجزه کننده تا اتاق در چشم به هم زدنی تمیز و مرتب شود. برای این که کودک شما در تمیز کردن اتاقش موفق باشد باید در کنار او باشید، گاهی کودکان نیاز دارند تا به آنها کمک کنید. باید زمان بگذارید و به او روش های مرتب کردن اتاقش را بیاموزید، مثلا تا کردن لباس ها را به او بیاموزید، به او بیاموزید که زباله های کوچک را در پلاستیکی جمع کند، لباس های کثیف و تمیز را جدا کرده و در کمد و سبد لباسهای چرک بی اندازد، اسباب بازی ها را مرتب در جای خود بچیند و … .
این کارها شاید از نظر شما بدیهی و ساده باشد اما یک کودک مطمئنا باید ابتدا آنها را بیاموزد، بنابراین با توجه به سن کودک وظایفی را بر عهده او بگذارید.
دلسوزی بی جا ممنوع
اگرچه باید در کنار کودک باشید و در صورت نیاز به او کمک کنید اما دلسوزی بی جا ممنوع است. اگر کودک شما قادر است که به تنهایی کارها را انجام داده و اتاقش را مرتب کند نباید در این کار به او کمک کنید. مثلا شما از کودک خود می خواهید که اتاقش را مرتب کند و او دائما سر باز می زند و نهایتا این شما هستید که اتاق را مرتب می کنید. این اشتباه ترین حرکت ممکن یک مادر است. مادرانی که دراین مسئله سختگیری نمی کنند به مرور قدرت خود را روی کنترل کودک از دست می دهند و کودک نیز به مرور زمان انگیزه کافی برای کار کردن را از دست خواهد داد.
بعد از آموزش دادن به کودک خود بهتر است اجازه دهید که اتاقش را خودش مرتب کند، این مسئله به ویژه در مورد کودکان دبستانی اهمیت بیشتری دارد، می توانید راهکارها و روش ها را به شکل عملی برایش توضیح دهید اما خود رادر کار تمیز کردن اتاق مداخله ندهید.
برای او برنامه ریزی کنید
برنامه ریزی برای کودک و تهیه فهرستی از کارهایی که باید انجام دهد به او کمک می کند تا گام به گام در تمیز کردن اتاقش پیش رود، برای کودکان کوچکتر که سواد خواندن ندارند می توانید فهرست را با نقاشی کشیدن تهیه کنید، این مسئله کار مرتب کردن اتاق را برای او به یک بازی تبدیل می کند، کاری که هر کودکی از آن لذت می برد.
امکانات مرتب سازی اتاق کودک را فراهم کنید
بهترین کار برای نظم دهی به اتاق کودکان این است که از سبدهای مختلفی برای قرار دادن وسایل در آن استفاده کنید. مثلا سبد زرد برای اسباب بازی ها، سبد قرمز برای لباس های کثیف، سبد آبی برای وسایل نقاشی و …
استفاده از استندهای مخصوص یا کتابخانه و امثال آن نیز می تواند در نظم دهی اتاق کودک مناسب باشد.
برای انجام کار به او انگیزه دهید
گاهی نیاز است که برای انجام کارها به کودک انگیزه دهید، مثلا به او بگویید قرار است امروز مهمان داشته باشیم، من آشپزخانه و پذیرایی را مرتب می کنم و تو هم اتاقت را مرتب کن، سعی کنید برای تمیز کردن کل خانه یک برنامه ریزی داشته باشید و در زمان انجام آن کودک را نیز تشویق به تمیز و مرتب کردن اتاق خودش کنید.
از شیوه های تشویق و تنبیه استفاده کنید
در صورتی که کودک شما اتاق خود را مرتب نمی کند باید او را از وسیله یا بازی محبوبش محروم کنید. محروم کردن کودک بهترین روش تنبیهی است که بازدهی بالایی دارد، اگرچه این روش تضمینی برای تبدیل کودک به یک کودک منظم نیست اما می تواند به مرور زمان کارایی خود را نشان دهد.
در صورتی که فرزند شما کار خود را به شکل مناسبی انجام می دهد و می تواند از عهده آن برآید نیاز به تشویق دارد، این تشویق نیز باید ساده و متناسب با کار انجام شده باشد، فراموش نکنید که تشویق های نا به جا کودک را متوقع بار می آورد پس در انتخاب تشویق و تنبیه دقت کنید.
الگوی مناسبی برای فرزند خود باشید
مهمترین شیوه تربیتی که والدین می توانند در موارد گوناگون از آن بهره مند شوند الگوسازی برای کودک است، شما خواسته یا ناخواسته اولین الگوی رفتاری فرزند خود هستید، پس اگر کودک منظم می خواهید باید خودتان منظم و مرتب باشید. به این ترتیب می توانید یک کودک منظم نیز پروش دهید، مطمئنا مادری که همیشه خانه نامرتب و به هم ریخته ای دارد نمی تواند به خوبی مفهوم نظم را برای کودک خود شرح دهد. پس بهتر است که ابتدا خود را محک بزنید و سپس به آموزش کودک بپردازید.
مرتب کردن را با بازی همراه کنید
کودکان عاشق بازی کردن هستند، بنابراین سعی کنید فرآیند تمیز و مرتب کردن اتاق را به یک فرآیند شاد و بازی تبدیل کنید. مثلا می توانید مسابقه بگذارید که چه کسی زودتر کارهای خود را تمام می کند، یا در حین جمع کردن اتاق کودک با او بازی کنید. او نقش آموزگاری را ایفا کند که تمیز کردن اتاق خواب را به شما می آموزد. این شکل از همکاری و آموزش می تواند بسیار کارآمد و مفید باشد.
کلام آخر
توجه داشته باشید که داشتن یک کودک مرتب و منظم بستگی به روش های آموزشی شما خواهد داشت، پس سعی کنید با تجربه، صبر و حوصله بسیار و در کنار به کار گیری روش هایی که در مقاله به آنها اشاره کردیم کودک خود را به منظم و مرتب بودن تشویق کنید.
